Met vallen en opstaan

Met vallen en opstaan

De reis van een held (4)vallen & opstaan

In het eerste deel van deze reis  nam ik jullie – via Joseph Campbell’s ‘Hero’s Journey’ – bij de hand en reflecteerde ik op de eerste 3 stappen in het proces van volwassenheid. Niet alleen geschikt voor jongeren die de maatschappelijke status van volwassenheid hebben bereikt, maar juist ook voor hen die allang volwassen zijn. In de ogen van een ieder. Echter, zo nu en dan hobbels en daarbij behorende emoties, laten zien.

De eerste uitdaging in volwassenheid is de vraag of je in actie komt of juist onbeweeglijk op je plek blijft. Ga ik voor comfort of voor risico nemen? Nee, ik verantwoordelijkheid voor alles wat ik voel of laat ik mijn verdedigings-mechanismen het werk doen? Het is aan jou.

De tweede stap is de angst voelen die hand in hand gaat met in beweging komen. Ga je doen wat nodig is of geef je jouw leven uit handen aan datgeen wat je overkomt? Zeg je JA op de uitdaging?

De beloning van deze JA is dat je door je angsten heengaat en er achter komt dat je veel moediger bent dan je ooit had vermoed. In het aangaan van de uitdaging laat je je niet langer dicteren door verwachtingen van anderen, ben je reflectief op jezelf en wordt je je meer bewust van het pad dat je te bewandelen hebt.

We zijn inmiddels flink op weg in alles wat komt kijken bij volwassenheid. Ben je nog aangehaakt of zit het jou wel gebakken? Ben je nieuwsgierig of is je aandacht alweer ergens anders? Focus is een belangrijk aspect van in beweging komen en blijven. Weet je nog? Kinderen doen wat leuk is. Volwassenen doen wat nodig is…om het in hun leven leuk en plezierig te hebben.

Stap 4: de weg van vallen en opstaan

De held komt heftige beproevingen tegen op zijn/haar weg. Er vinden verschillende incidenten plaats die de held volledig uit het veld doet slaan. Ogenschijnlijk. De held lijkt kwetsbaar maar vertoont gaandeweg steeds meer groeimomenten. De held komt delen van zichzelf tegen waar hij/zij zich niet bewust van was en integreert deze. Dit is ook het moment waarbij de held ‘bovennatuurlijke’ hulp, die meestal gegeven is, begint te gebruiken.

De fase van “vallen en opstaan” is te eigenlijk een vorm van tussentijd; het is de kloof tussen waar je momenteel bent en waar je bestemming ligt. Ook al weet je niet precies, of nog helemaal niet, welke weg je te omarmen hebt. Deze weg tussen waar je bent en waar je naartoe wilt, vraagt om dagelijkse acties. Één stap, één keer per dag, één uur. Net zo lang tot je tot helderheid komt.

Hoe verhoudt dit pad zich specifiek tot volwassenheid? We zijn het er volgens mij wel over eens dat verantwoordelijkheid nemen een belangrijke rode draad is in het volwassen leven. Zonder verantwoordelijkheid, overkomt het leven je en gaat het met je aan de haal. In deze fase gaat het om op een evenwichtige manier verantwoordelijkheid te dragen te opzichte van onze intergenerationele overdracht. We mogen het gewicht dragen dat onze ouders, en hun ouders daarvoor, droegen en welke wij, als we hier geen verantwoordelijkheid voor nemen, weer doorgeven aan onze kinderen. Wat zijn die verantwoordelijkheden dan concreet?

1) Ons werkende leven. We moeten onszelf als volwassenen kunnen bedruipen. Daarom gaan we naar school en leren we onze behoeften uit te stellen. We moeten tenslotte eerst werken voordat we de beloning krijgen; diploma, salaris, waardering enzovoort. Wat we meestal niet meekrijgen in onze socialisatieboodschap, is dat het belangrijk is in ons volwassen leven, om datgene wat we doen ook met plezier te doen. We zijn tenslotte kind-af. Mijn vader wilde dat ik ging studeren, ik wilde naar het conservatorium. Hij zag daar geen brood in. Ik lag dwars en ging toch. Gelukkig kreeg ik niet veel tegenwerking van mijn vader. Hij kende me waarschijnlijk goed genoeg om te weten dat ik mijn eigen keuzes wilde maken. Maar hoe vaak kiezen we vanuit traditie, gewoonte, niet weten, geldperspectief of uit de wens gezien en erkend te worden. Zelden krijgen (of kregen inmiddels?) we mee dat we vooral datgene moesten doen wat ons plezier bracht of gelukkig maakte. De tijden zijn veranderd. Echter als ik om mij heen hoor hoe ouders het schooladvies van hun kind pogen te beïnvloeden, vrees ik nog steeds.

Ouders willen het beste voor hun kinderen. Maar is het beste ook wat ons in ons volwassen leven gelukkig maakt?! Als we geen plezier ontlenen aan wat we in ons professionele leven doen, komen we meer en meer in een controle modus terecht. Want wat als ik mezelf in de ogen kijk? Ik kijk weleens naar ‘ik vertrek’. Daarin kiezen volwassen mensen om de koers in hun leven te veranderen. De tendens van deze serie is dat ze ouders achterlaten die het moeilijk hebben en zich achtergelaten voelen (gechargeerd) terwijl de mensen die vertrekken, bijna allemaal meer plezier beleven in wat ze doen. Dat is toch waar het om draait?! Wat mij betreft is volwassenheid dus: ‘doen waar je blij van wordt of wees blij met wat je doet‘. En is dat niet het geval: sla een ander pad in. Verdien genoeg om je gezin te onderhouden en te leven. Maar laat geld een middel zijn en niet het gif dat langzaam jouw levensgeluk uitdooft.

Vanaf het moment dat Thomas zich bewust is van de weerzin tegen zijn baan, is hij gevoelig voor andermans professionele welzijn. Hij stemt steeds vaker af op ‘succesverhalen’ die gaan over mensen die zeggen energie te halen uit hun werk. En voelen dat het geld wat ze ermee verdienen, een aangename bijkomstigheid is. Het is niet hun primaire drijfveer. Thomas voelt wat hij niet wil maar heeft nog geen idee wat hij dan wel wil. Op een dag trekt Thomas de stoute schoenen aan en neemt een coach bij de hand. Een eerste, moedige stap.

2) Onze gezondheid. Of het nu gaat om de juiste partner tegen het lijf te lopen of ons door de dagen van het bestaan voortbewegen, onze gezondheid is een reflectie van wie we zijn. Geen ander aspect van ons zijn reageert zo direct op ons gedrag dan ons lijf. Of het nu gaat om eten, bewegen, zelfzorg, omgaan met emoties, gezond zijn is een voorwaarde om op alle gebieden in ons leven invloed te hebben. Volgens Hawaiiaanse ‘Huna’- magie slaan we onze negatieve, onbewerkte emoties op in ons lichaam. Emoties nestelen zich bijvoorbeeld in onze buik. Onverwerkte emoties kunnen dan een chronisch opgezette buik veroorzaken, buikpijn geven en/of je ontlasting beïnvloeden.

Als we volwassen willen zijn, is het onze taak onze pijn en alles wat daaraan gerelateerd is daadwerkelijk te ervaren. Pijn bestaat als een boodschap om iets te veranderen en wanneer we het negeren of onderdrukken, missen we de tekenen die onze meest vitale beslissing kunnen bepalen. Pijn is onze kans op een gezonder leven.

We willen allemaal overvloedige energie en een goede gezondheid. We willen aantrekkelijk zijn voor diegenen tot wie we ons aangetrokken voelen. Weet echter wel dat we aantrekken wat we uitstralen. Dus een energiek iemand trekt een energieke ander aan. Zo simpel is het. Het fysieke lichaam kan een deur zijn naar discipline, eerlijkheid en duidelijkheid. Als je je niet tot je eigen lichaam en geest aangetrokken voelt, ben je niet in lijn met je waarden. En daarmee verblijf je gedeeltelijk nog in je kind-zijn. Wat heb je daar emotioneel nog op te lossen? Gelukkig hebben we elke dag de kans om een stap in de richting in volwassen verantwoordelijkheid te nemen.

3) Onze relaties. We willen de liefde, de passie maar ook elkaars maatje zijn. Wanneer een relatie niet uitwerkt zoals we hadden verwacht, kunnen we een kinderlijke reactie hebben: we geven de schuld aan de ander, we geloven dat we niet goed genoeg zijn of we gaan op in ons verdriet. De realiteit ligt ergens tussen alle uitersten in: we trekken aan wie we op een bepaald moment zijn. Als we het niet in onszelf kunnen vinden, willen we het bij de ander halen. En dan worden we teleurgesteld. Dan is het jouw volwassen verantwoordelijkheid om je te focussen op jouw aandeel in het geheel. Volwassenheid betekent dat je stopt met excuses bedenken voor jezelf. Wees mild voor jezelf en ontwikkel tegelijkertijd meer zelfliefde. Vergeef jezelf en anderen voor de destructieve patronen waarin jullie jezelf en elkaar gevangen hielden. Voel wat er te voelen valt ( dus geen vermijding of wegdrukken) en kom in beweging. Onderneem actie: kijk jezelf diep in de ogen en wees eerlijk naar jezelf. Stel jezelf de vraag: wat heb ik van mezelf nodig om in de eerste plaats de ideale partner voor mezelf te worden. Let wel: er staat hier niet de perfecte partner.

Het is niet onwaarschijnlijk dat we een levenlang doen om onze eigen held te worden. En dat is prima zoals het is. Tenslotte is het pad de bestemming. Wat belangrijk is om je te realiseren, is dat je wakker wordt en je cape om je heenslaat. We kunnen enkel een staat van volwassenheid bereiken door groeiend bewustzijn. Zonder bewustzijn geen pad en zonder pad geen held. Je hebt jouw verantwoordelijkheid volkomen in eigen hand. Precies de staat van zijn waar volwassenheid over gaat.

De confronterende uitdaging

De confronterende uitdaging

De reis van een held (deel 1): wat maakt ons nou volwassen?

Waar hebben we het over als we het over volwassenheid hebben? Wanneer ben je eigenlijk volwassen en welke gedragingen en waarden horen daarbij? Oftewel; maatschappelijke volwassenheid krijg je cadeau op je 18de verjaardag. Want dan ben je voor de Nederlandse wet meerderjarig dus voor de vorm volwassen.

We moeten nu eenmaal een systeem hebben waarbinnen we kunnen duiden. Op 18 jarige leeftijd ben je oud en wijs genoeg om verantwoordelijkheid te nemen voor jezelf. Dat is zo ongeveer het adagio. En de waarheid is dat sommige 14 jarigen qua gedrag volwassen lijken terwijl 42 jarigen nog steeds alles buiten zichzelf leggen. Om maar iets te noemen.

Dus volwassenheid is niet uit te drukken in leeftijd. Het is veelal een ontwikkelingsproces. Wanneer ben je volledig ontwikkeld? Een menselijk brein kan een leven lang leren. En de ontwikkeling gaat ook een levenslang door. Het is in ieder geval niet zo dat je volwassen bent als je het gedrag van de generatie boven je hebt overgenomen. Maar wat is het dan wel?

 

De reis van de held

Joseph Campbell schreef ooit ‘A Hero’s Journey’. Een mythologisch verhaal (met veel invloeden van de archetypen van Jung) over de rijping van de mens waarin zij/hij evolueert van onbewust ‘slapend’ kind naar een bewuste ‘wakkere’ volwassene. Wiens leven in het teken staat van iets groters dan hem/haarzelf.

Dit werk van Campbell heeft o.a. model gestaan voor de film Star Wars maar ligt ook aan de basis van veel persoonlijke ontwikkelingsmodellen; zijn mythologische verhalen stellen de 12 stappen van groei en vooruitgang voor. En hebben, bijzonder genoeg, veel overeenkomsten met de Chakra’s die zeven basisniveaus van het menselijk bestaan ​​suggereren.

Op reis

De komende paar weken neem ik jullie mee op de 12 stappen die Campbell beschrijft. Zij vormen het framework van waaruit ik reflecteer op het proces van volwassenheid. Met de held als metafoor. De reis begint met het verlangen op avontuur te gaan, de uitdagingen die de held daarin tegenkomt. Aanvankelijk houdt angst de held tegen om in beweging te komen. Echter, uiteindelijk gaat hij/zij door deze angst heen en, neemt de hobbels die te nemen zijn, en committeert zich aan de reis.

Gaandeweg wordt de held op de proef gesteld, ontmoet hij/zij mensen die hem willen verslaan en ontmoet bondgenoten. Langs dit pad doorstaat een held  de beproeving – confrontaties of moeilijkheden die laat zien hoe moedig hij/zij echt is. De beproeving dwingt hen om hun ergste angsten onder ogen te zien. En wanneer ze dit overleven, is de gewone persoon een held en wordt hij beloond, meestal met kennis of inzicht. En het leven dat vervuld voelt.

De beloning is echter niet het einde van het verhaal. De held keert terug naar de gewone wereld waar de reis begon, getransformeerd door hun ervaring. Tenslotte deelt de herboren held wat ze op de reis hebben geleerd met anderen

Stap 1: De confronterende uitdaging

De held is in vele films iemand die vanuit onbewustheid, ongemakkelijkheid en redelijke naïviteit  sympathie oproept bij zijn omgeving. Op het moment dat in de omgeving namelijk de spanning oploopt of er een crisis dreigt, ontpopt de held zich – soms vanuit het niets – tot een daadkrachtig iemand. Iemand die gaat voor het goede.

De eerste uitdaging voor de volwassene: kom ik in actie of blijf ik op de plek waar ik ben en beweeg ik niet?

Waar we het met elkaar wel over eens kunnen zijn, is dat een volwassene iemand is die verantwoordelijkheid neemt voor zijn of haar acties en emoties. Om daar te komen, is bewustzijn nodig. Met bewustzijn komen keuzes en vanuit keuzes is de volwassene in staat om eigenaarschap te nemen hiervoor. En hierin ligt echter meteen de eerste uitdaging als volwassene: in hoeverre leef jij je illusies? Geloof jij bepaalde dingen over jezelf en je leven die jij voor waarheid houdt maar in werkelijkheid onderdeel zijn van je verdedigingslinie en je vasthoudt in ontkenning?

Bijvoorbeeld:

Thomas heeft een goede baan. Hij wordt gewaardeerd door zijn collegae en is goed in wat hij doet. Er is echter éen obstakel op de weg: hij vindt zijn baan saai en geestdodend. Thomas krijgt geen energie van zijn werk en sleurt zich elke dag weer door de dag heen. Toch vertelt Thomas zichzelf dat hij dankbaar mag zijn met wat hij ervoor terugkrijgt; een goed salaris, waardering en aanzien.

Thomas staat voor een uitdaging: wordt hij zijn eigen held of blijft hij op zijn plek en verroert zich niet? Thomas is nog niet zover dat hij zichzelf in de spiegel kijkt en zich realiseert waar hij in vredesnaam mee bezig is. Hij rationaliseert zijn gevoel erover weg en vindt van zichzelf dat ie niet zo moeilijk moet doen. Ik hoor je nu denken; ‘maar dat is toch hartstikke volwassen? Hij is zelfvoorzienend en gaat elke dag naar zijn werk?!” Dat klopt.

Echter, om een succesvolle volwassene te zijn, is het wenselijk om de kracht te vinden je negatieve emoties te zien. Deze onder ogen te komen en te erkennen. Wakker worden, goed je ogen uitwrijven en dan je bed uitstappen; de bereidheid hebben om toe te geven dat je anders wilt. Dat is de eerste stap, bovendien een krachtige. Trek je cape maar aan…



Stap 2: Het afwijzen van de uitdaging

Elke held heeft een moment waarop hij zich wil terugtrekken tijdens de roep naar het avontuur. De angst voor het onbekende zorgt ervoor dat hij of zij een stap achteruit doet en terug wil naar het oude vertrouwde. Slecht een kort moment.

Als je je  bewust bent van een gewenste verandering bijvoorbeeld omdat het de kwaliteit van je leven doet vergroten of  zorgen zouden wegnemen, maar je kunt jezelf niet motiveren om het te doen, is er meestal sprake van angst of van onduidelijkheid. Volwassen zijn betekent verantwoordelijkheid nemen en angst kan je weghouden van deze verantwoordelijkheid. Met andere woorden, als je weet dat een bepaalde actie of toewijding een positieve verandering in je leven zal veroorzaken, en die verandering is logischerwijs sterker dan de hoeveelheid pijn die ermee gepaard gaat, dan moet je vragen: waarom niet doe het? Nou, de waarheid is dat als je duidelijk genoeg bent over wat de uitdaging je gaat brengen, en denkt dat je het daadwerkelijk kunt bereiken, zal angst het enige zijn wat je niet in beweging zet.

Er zijn eigenlijk 3 levensgebieden waarin volwassenheid werkelijk tot uitdrukking komt;

1) Werk. Kun je jezelf (en anderen waar je verantwoordelijk voor bent) onderhouden?

2) Gezondheid. Neem je verantwoordelijkheid voor jouw lichamelijke en geestelijke welzijn? Zorg je goed voor jezelf?

3) Relaties. Ben je in staat een intieme relatie aan te gaan? Houd je van jezelf? Neem je verantwoordelijkheid voor jouw emoties? Ben je in staat verantwoordelijkheid te nemen voor hen die afhankelijk zijn van jou (je kinderen bijvoorbeeld)?

Bij het handhaven van duidelijkheid en het omgaan met angst als deze zich voordoet, is bewustzijn nodig.  En geloof me: als je probeert een fundamenteel aspect van je leven te veranderen, een aspect dat je naar een ander niveau van je leven zou brengen, is angst meestal de bewaker bij de poort. Je hebt het nodig om bij jezelf naar binnen te kijken en je hier van bewust te zijn. Er zijn veel krachtige manieren om met angst om te gaan, maar hier is een eenvoudige:

1) Visualiseer een glazen buis gevuld met water:

2) Stel je voor dat je glitters ziet schijnen in het water:

3) Blijf rustig en met aandacht kijken naar het water, net zo lang tot de glitters naar de bodem zijn gezakt.

Als je dit doet, bereik je een staat van helderheid  waarin je angst kan worden gezien voor wat het is: een mentale storm die kan worden waargenomen, zonder dat je deze poogt te controleren.  Wayne Dyer verwoordde het mooi; ‘een slangenbeet op zich is niet gevaarlijk. Het is het gif dat een tijd later door je bloed stroomt, wat ons bang maakt voor een slangenbeet’. En zo is het ook met angst. Angst op zich is niet gevaarlijk. Het zijn de gedachten die we koppelen aan deze angst, die ons op de plek houden. We creëren ons eigen gif en leggen onszelf lam.

Als je je emoties opmerkt en erkent zonder er door te worden gedomineerd, ben je op weg om deze te reguleren. Je bent mét je emoties in plaats van dat je je emoties bent. En emotionele controle, het vermogen om het juiste gedrag te kiezen, ongeacht de tijdelijke “gevoelens”, is een belangrijke wegwijzer naar rijping. Een kind doet wat leuk is. Een volwassene doet wat nodig is. Als je het verschil niet begrijpt, zul je je hele leven in een onrijpe staat leven, gecontroleerd door mensen die de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van volwassenheid hebben aanvaard.

De keuze is aan jou. Hieronder staan een aantal vragen die je jezelf kunt stellen in relatie angst:

1) Wat zijn 3 voordelen van in actie komen in dit stadium in je leven?

2) Op welke manier heeft dit mogelijk impact op je energieniveau en je gezondheid?

3) Kun je iets noemen wat jouw relaties met anderen krachtiger en liefdevoller zou maken?

4) Kun je je voorstellen dat dit invloed heeft op je werkleven en je financiële situaties? Fantaseer daar eens over…

5) Waar heb je angst voor als het gaat om commitment of in beweging komen?

6) Is deze angst reëel? Zo ja, hoe weet je dat zo zeker?

7) Op welke momenten in het verleden had je soortgelijke angsten? Welke conclusies heb je daaruit getrokken?

Stap 3: Het accepteren van de uitdaging

In dit stadium komt de held een bereisde, ervaren passant tegen die hem of haar training, uitrusting of advies geeft dat op de reis zal helpen. De held reikt naar binnen en boort een bron van moed en wijsheid aan.

In dit stadium van volwassenenheid zijn we ons bewust van de noodzaak om ons te ontwikkelen. We vatten de moed om onze angsten en tegenstrijdige emoties onder ogen te komen en beginnen aan de reis. Deze stap is van cruciaal belang om de volwassen man of vrouwen te worden die daadwerkelijk dromen kan afstemmen met de realiteit. Acceptatie van verantwoordelijkheid is de scheidslijn tussen jeugd en volwassenheid. We erkennen onze omstandigheden en onze opvoeding, maar laten ons er niet langer door beperken. We zijn voldoende introspectief om onze geconditioneerde zelf te onderzoeken en te beslissen wat we daarmee willen. Gebruiken we ze als levenslessen of laten we ons er door dicteren? Kiezen we voor ons eigen pad of voor het pad dat ons is toebedeeld tijdens ons opgroeien? Zijn we in staat om verwachtingen te weerstaan?

Voor alle helderheid; wij zijn niet onze acties. Wij zijn niet onze geschiedenis. Noch zijn we onze gevoelens, of die kleine, kritische stemmen in ons hoofd. Maar dit alles beïnvloedt ons wel op ons pad naar een volwassen leven en vragen heldendom als we vervulling in dit leven willen vinden.Kinderen geven anderen voornamelijk de schuld van wat ze voelen en doen. Volwassenen nemen een andere route. “Je laat me zus of zo voelen” is een veelgehoorde opmerking, of zus of zo nu positief of negatief is. Hoewel we in intieme vriendschappen of zelfs meer informele relaties enige verantwoordelijkheid nemen voor de invloed van onze acties op anderen, weten we ook dat deze woorden soms manipulaties zijn; pogingen om schuldgevoelens of schaamte op te wekken. Wees eigenaar van hetgeen je voelt. Het is van jou en van niemand anders. Niemand kan jouw gevoel op zich nemen, kan jou redden van wat jij voelt. Anderen kunnen hooguit met empathie reageren en je steunen in wat jij voelt. Als kind wachten we op anderen om ons troost of steun en te geven. Als volwassenen moeten we ons realiseren er geen redders bestaan. We zijn de held van ons eigen volwassen leven.

Jouw heldenreis begint op het moment dat je je realiseert dat jouw potentieel alle ruimte krijgt op het moment dat je verantwoordelijkheid neemt voor wat je voelt.

Thomas gaat nog steeds met tegenzin naar zijn werk. Op een dag ontmoet hij iemand via een vriend. Deze man vertelt, volkomen uit het niets, dat hij zijn leven bij de bank ingeruild heeft voor iets wat hij voelde te moeten doen; zijn gave als helderziende verder te ontwikkelen. Nadat Thomas alle oordelen in zijn hoofd heeft aangehoord, hangt hij uiteindelijk – aangestoken door het enthousiasme waarop de man vertelt – aan zijn lippen. Hij voelt zich vooral aangeraakt in de manier waarop deze man hem meeneemt in zijn proces; de onzekerheid, de moed, de tegenwerking van zijn omgeving. Thomas verwondert zich over de kwetsbaarheid die er mag zijn. Dat alles vertelt hij met zoveel krachtige energie, dat Thomas die avond naar huis gaat en zichzelf de vraag stelt: Wat als…?

Volgende week:

  • stap 4: de weg van vallen en opstaan
  • stap 5: de kracht van bondgenoten
  • stap 6: de confrontatie met het kwaad en weg van mislukking

 

Technieken voor emotie-regulatie

Technieken voor emotie-regulatie

Ontspanningstechnieken – ook wel aarden of gronden genoemd – kunnen je helpen los te komen van emotionele overspoeling. Het is eigenlijk een manier om jezelf, op een gewenste manier, af te leiden door te focussen op iets anders dan de moeilijke emoties die je ervaart. Hoewel een dergelijke oefening het probleem niet oplost, biedt het een tijdelijke manier om controle over je emoties te krijgen en te voorkomen dat dingen erger worden. Een grondingsoefening verankert je – geeft grond onder je voeten – en geeft je de kans om te kalmeren. Je eigen emoties kunnen reguleren is onderdeel van het proces van autonomie.

Er zijn 3 verschillende manieren waarop je grip kunt krijgen op je emoties. Je kunt zelf kijken welke van de 3 verschillende manieren het beste werken voor jou:

  1. Mentaal (met de focus op aandacht en gedachten)
  2. Fysiek (met de focus op je zintuigen)
  3. Troostend reguleren (op een zachte, vriendelijke en troostende manier met jezelf praten)
emotie regulatie

Mentale oefening:

1. Beschrijf jouw omgeving in detail, met behulp van al je zintuigen – bijvoorbeeld: ‘De muren zijn wit, er zijn vijf blauwe stoelen, er is een houten boekenplank tegen de muur … ” Beschrijf objecten, geluiden, texturen, kleuren, geuren, vormen, getallen en temperatuur. Je kunt dit overal doen.

2. Speel een “categorieën” -spel met jezelf. Probeer te denken aan soorten honden, jazzmuzikanten, dieren of beroemde mensen die beginnen met elke, of een bepaalde letter van het alfabet, auto’s, tv-shows, schrijvers, sport, liedjes, steden.

3. Beschrijf een dagelijkse activiteit zeer gedetailleerd. Beschrijf bijvoorbeeld een maaltijd die u koken (bijvoorbeeld: ‘Ik schil eerst de aardappels en snijd ze in vieren; daarna kook ik het water; dan maak ik een kruidenmarinade van oregano, basilicum, knoflook en olijfolie … ”).

4. Stel je voor. Gebruik een prettig of geruststellend mentaal beeld. Iets wat je hebt meegemaakt en wat fijne gevoelens gaf. Nogmaals, gebruik al je zintuigen om maak het zo echt en levendig mogelijk.

5. Lees iets en zeg elk woord tegen jezelf. Of lees elke letter achteruit zodat je focust op de letters en niet op de betekenis van woorden.

Fysieke oefening:

1. Laat koud of warm water over uw handen lopen.

2. Pak je stoel zo hard mogelijk vast; let op de sensaties en de ervaring.

3. Raak verschillende voorwerpen om je heen aan: een pen, je kleding, de tafel, de muren. Merk op texturen, kleuren, gewicht, temperatuur. Vergelijk de objecten die u aanraakt.

4. Draag een aanrakend voorwerp in uw zak – een klein voorwerp (een kleine steen, ring, balletje) die u kunt aanraken wanneer u onaangename emoties voelt opkomen.

5. Let op je lichaam: het gewicht van je lichaam in de stoel; je tenen wiebelen in je sokken; het gevoel van je rug tegen de stoel.

6. Rekken. Strek uw vingers, armen en benen zo ver mogelijk uit; rol langzaam en voorzichtig met je ga rond.

7. Bald en ontspan vervolgens je vuisten.

8. Spring op en neer.

9. Eet iets op een smakelijke manier; ervaar het eten volledig; beschrijf de bezienswaardigheden, aroma’s, texturen, smaken en de ervaring in detail voor jezelf.

10. Concentreer je op je ademhaling en merk elke inademing en uitademing op. Herhaal een aangenaam of bemoedigend woord tegen jezelf bij elke uitademing.

Geruststellende oefening:

1. Praat vriendelijk tegen jezelf, alsof je met een vriend of klein kind praat – bijvoorbeeld: ‘Jij zijn een goed persoon die het moeilijk heeft. Je komt er wel doorheen. ” Lees meer.

2. Denk aan favorieten. Denk aan je favoriete kleur, dier, seizoen, eten, tijd van de dag, tv tonen.

3. Stel je mensen voor waar je om geeft en bekijk foto’s van hen.

4. Denk aan de woorden van een inspirerend lied, citaat of gedicht dat je doet voelen beter (bijvoorbeeld sereniteitsgebed).

5. Zeg een coping-uitspraak: “Ik kan dit aan”, “Dit gevoel zal voorbijgaan.”

6. Plan een veilige traktatie voor jezelf, zoals een snoepje, een lekker diner of een warm bad.

7. Denk aan dingen waar je de volgende week naar uitkijkt

Hoe staat het met jouw autonomie?

Hoe staat het met jouw autonomie?

Op mijn 10de overleed mijn moeder. Vanaf dat moment moest ik het grotendeels zelf uitzoeken. Voor de duidelijkheid; ik had een liefdevolle vader en twee oudere broers. Mijn vader was echter getrouwd met zijn werk en mijn broers leefden hun leven als pubers. Zo goed als we in staat waren, poogden we nog een gezin te zijn. De sleutel ontbrak alleen.

Eigenlijk vond ik het vooral heel stoer om alles zelf te doen: zelf naar het ziekenhuis. Zelf boodschappen doen. Zelfs alles ten aanzien van school regelen. En alles waar het woord ‘zelf’ in zat, zat mij als gegoten. Je zou kunnen zeggen dat ik vroeg onafhankelijk was. Vroeg zelfstandig, vroeg wijs (soort van) en ja, ook vroeg opstandig. Ik was tenslotte onafhankelijk en had mijn eigen lot in handen. Dacht ik. O boy, wat had ik nog veel te leren!

Het duurde nog vele, vele jaren voordat ik me bewust was dat mijn onafhankelijkheid een keerzijde had. Met name in relaties. Ik was nu eenmaal op mijn best in mijn uppie. Voel je m? Ik vond het lastig om mijn zielenroerselen te delen. Was gewend om alles in mijn eentje te doorvoelen. Ik vond het ook lastig om, als ik iets wilde, dit te overleggen. Had al iets gepland voordat ik dacht; ‘o ja, wat vind mijn partner daar eigenlijk van?’ Niet bewust en zeker niet kwaadwillend. Het kwam simpelweg niet in mij op. Inmiddels veel geleerd en met een partner die van hetzelfde laken, een pak is. We zijn mild naar elkaar en daarin herinneren we elkaar.

Autonomie is dus wat anders dan onafhankelijk zijn. Terwijl ik geloofde dat ik niemand nodig had, tekende ik voor mijn eigen alleenheid. Ik verwarde het met de angst voor afhankelijkheid. In mijn boek RAAK in je relatie omschrijf ik het als volgt:

De boodschap over onafhankelijkheid zoals ik deze had opgepikt in mijn jonge jaren, was best eenzaam. Denken dat je alles zelf moet kunnen, is een leven van alleen voelen. En ook geloven dat je het in dit leven alleen moet doen. Het is vorm waarachter angst schuilt. Angst voor afhankelijkheid. Uiteindelijk hebben we elkaar nodig. Echt onafhankelijke mensen zijn zowel in staat om hun eigen benen te staan, hun eigen bonen te doppen én zich te verbinden met anderen.

Het verschil tussen onafhankelijkheid en autonomie

Je zou kunnen zeggen dat mijn onafhankelijkheid doorgeslagen autonomie was. Of andersom. Maar daarin zit het verschil: onafhankelijkheid is een vaardigheid die er voor zorgt dat we zelfstandig – alleen met onszelf – kunnen functioneren. Het is echter de onderlinge afhankelijkheid die ons borgt. Die ons gevoel koester en voedt dat we onderdeel zijn van het grotere geheel. Autonomie is een paradox: we moeten op eigen benen kunnen staan om ons emotioneel te verbinden.

De meeste mensen willen zowel intimiteit als onafhankelijkheid. Intimiteit en autonomie in al hun vormen: je ontwikkeling wordt gevormd door de mate waarin je in staat bent de dans te dansen tussen nabijheid en onafhankelijkheid. Tussen eigen en samen. Deze dans wordt weerspiegelt in hoe je de relaties met anderen ervaart. En hoe je de relaties met anderen ervaart, heeft invloed op hoe jij je verhoudt tot jezelf.

De dans om autonomie

Om bovenstaand concreet te maken, vond ik een schema wat goed uitdrukt hoe de dans tussen intimiteit c.q. je verbonden voelen en onafhankelijkheid, eruit ziet:

Hoog op Intimiteit en Hoog op Onafhankelijkheid Autonoom
Hoog op Intimiteit en Laag op Onafhankelijkheid Symbiotisch  
Laag op Intimiteit en Hoog op Onafhankelijkheid Geïsoleerd  
Laag op Intimiteit en Laag op Onafhankelijkheid Verloren/Gedissocieerd

Als je autonoom bent, zijn intimiteit en onafhankelijkheid geïntegreerd. Je voelt je zowel comfortabel in de nabijheid van de ander en tegelijkertijd ben je trouw aan jezelf. Je kunt er zijn voor de ander en terwijl je tegelijkertijd je eigen grenzen voelt en respecteert. Je bent samen en toch authentiek. De ik en de jij gaan gelijk op. Het wij-gevoel is sterk.

Onafhankelijkheid en intimiteit zijn de 2 kanten van de medaille die autonomie heet.

In de symbiotische relatie geef je de ik op om ruimte te maken voor de wij. Hierin verlies je alle contact met jezelf en met je eigen behoeftes. Het tegenovergestelde gebeurt in geïsoleerdheid; je hebt een sterk gevoel over je eigen behoeftes ten koste van de relatie met de ander. Je bent de enige kapitein op je eigen schip en geeft het stuur niet uit handen. In de verloren/ gedissocieerde staat van zijn ben je een drijvend schip zonder koers. Je dobbert. Het gevoel van ik is minimaal en hetzelfde geldt voor het gevoel van jij of wij.

Waarom is autonomie nu zo belangrijk?

We zijn biologisch ingesteld op verbinding. Of zoals Sue Johnson het zo mooi verwoord; ‘we are wired for connection’. Dat wil zeggen dat ons hele zijn afgestemd is op verbinding. Als we geen fysiek contact hebben, krijgen we huidhonger. Als we geen emotioneel contact voelen, worden we depressief. Zonder verbinding verliezen we het contact met onszelf, met de wereld. En uiteindelijk verliezen we het contact met het leven. Zeker in deze huidige tijd, ligt het gebrek aan verbinding op de loer. Ik moet daarbij denken aan een uitspraak van de Dalai Lama. Hij zegt over onze huidige, westerse samenleving: ‘ze leven alsof ze nooit doodgaan en als ze doodgaan, hebben ze niet geleefd’. Ze zijn wij. We zijn zó druk en haastig, leven achter en via schermen en worden opgeslokt door hectiek, dat er nauwelijks tijd overblijft voor echte aanwezigheid bij onszelf en de ander. De keerzijde van ons individualistische tijdperk.

Wat kun je doen om jouw autonomie te vergroten?

Hoewel er in de afgelopen 30 jaar voor mij veel veranderd is tussen onafhankelijk zijn en me autonoom voelen, ging dat proces niet zonder horten op stoten. Het belangrijkste was en is nog steeds, dat ik en wij veel geïnvesteerd hebben in het stuk verbonden voelen. Dit geldt overigens niet alleen in de intieme relatie maar op eigenlijk alle gebieden; familie, werk, opvoeding en vriendschappen. En eerlijk is eerlijk: het is en blijft aandacht vragen. Om je voor te stellen hoe het is, vraag ik je in de huid van de adolescent te kruipen: het uittesten van grenzen, de behoefte hebben om een eigen mening te verkondigen, risico durven nemen maar ook nodig hebben. Het zijn allemaal elementen die wenselijk zijn om jouw autonomie te vergroten.

Verbondenheid heeft grenzen nodig

Grenzen bewaken

Bovenstaande quote is mogelijk wel het belangrijkste ingrediënt ten aanzien van jouw autonomie. Zonder grenzen zijn we een bodemloze put. En je weet wat er gebeurt met een bodemloze put? Daar wordt troep in gegooid. Echter in de relationele werkelijkheid pakt dit destructief uit. We zullen ons beschermen tegen deze troep en uiteindelijk worden we boos en sluiten we ons af.

Grenzen zorgen ervoor dat we trouw blijven aan onszelf. Dat we in contact zijn met wat we nodig hebben en daar helder ver communiceren. En als in relaties onze grenzen worden geaccepteerd, ontstaat veiligheid en vertrouwen. Een goede voedingsbodem voor verbinding. Realiseer je dat als je ‘nee’ kunt zeggen, jouw ‘ja’ echt van jou is.

Daag je overtuigingen en aannames uit

Je gedachten zijn zowel je kracht als dat ze je vijand kunnen zijn. Als je onnauwkeurige conclusies over jezelf trekt – op basis van iets dat je ooit over jezelf bent gaan geloven – kun je daarmee je eigen barriëres opwerpen. Het kan zijn dat je gelooft dat als je je uitspreekt, je jezelf ongeliefd maakt. Of misschien denk je wel dat als je een keer ‘nee’ zegt, mensen je onaardig vinden. Kortom:  als je iets over jezelf gelooft, hoeft het nog niet waar te zijn. Onze overtuigingen kunnen ons tegenhouden een autonoom, vrij leven te leiden.  In sessies met clienten besteed ik aanzienlijk veel tijd aan het onder de aandacht brengen van overtuigingen die weinig functioneel meer zijn. Ben je niet goed genoeg? Hoe weet je dat? Als je vaker voor jezelf kiest, is dat dan egoïstisch? Hoezo? Het bijzondere ervan is dat als ik de client het perspectief van een ander in laat nemen, ze aanzienlijk milder zijn. Dus als vriendin, dochter, vader of collega gunnen we onszelf minder strenge overtuigingen. Dat geeft toch stof tot nadenken, nietwaar?!

Maak keuzes die van jou zijn

Als je bovenstaand tot je hebt laten inwerken, zul je je kunnen voorstellen dat als je overtuigingen wijzigen, het ook makkelijker is om keuzes te maken die daarbij passen. Zonder je schuldig te hoeven voelen, kun je verantwoordelijkheid nemen voor deze keuzes. En hoe steviger de keuzes gegrondvest zijn, des te makkelijker er eigenaar van te blijven. Ook als de keuzes uiteindelijk niet datgene brengen wat je ervan gehoopt had. In een autonoom leven is namelijk teleurstelling iets wat je nog zelden zult ervaren: daarentegen is elke keuze een ervaring en elke uitkomst iets welke je kunt bijschrijven in je ervaringsleer. Lees meer

Kom voor jezelf op

Om tegemoet te komen aan je eigen behoeftes, is het belangrijk dat je in staat bent voor jezelf te staan. Dit haakt aan op ‘nee’ kunnen zeggen maar behelst nog meer: voor jezelf opkomen betekent dat je ook soort van risico durft te nemen in relatie met een ander. Het betekent dat je jezelf laat zien, laat horen, dat je initiatief neemt en dat je het vertrouwen hebt dat als je ruimte inneemt, je deze ruimte waard bent. Voor jezelf opkomen is persoonlijke ruimte innemen. Dat is eigenlijk de tendens van de hedendaagse tijd. Vroeger, laten we zeggen, vijftig jaar geleden was persoonlijke ruimte innemen, niet eens in het bewustzijn van mensen. Het grotere geheel was anders gerangschikt. In 2020 mogen we voor onszelf opkomen. Mogen we onze autonomie leven. Mogen we vertrouwen op onze eigenheid. Mogen we autonoom zijn. In verbinding.

Empathie is het antwoord

Empathie is het antwoord

De meesten van ons willen het goede doen. Of dit nu gaat over onze relatie, de opvoeding, de minder bedeelden onder ons of de vluchtelingen die huis en haard achterlieten. We zouden willen dat we iets konden doen. Echter, als we in de situatie zitten, hebben we de neiging het goede doen in te ruilen voor vermijding, de andere kant opkijken…de makkelijke weg zeg maar. We gaan het niet aan met onze geliefde uit angst om gekwetst te worden, we koken niet iets meer voor onze buren uit onzekerheid of ze het wel waarderen. We steken niet actief onze handen uit de mouwen om vluchtelingen te helpen. Het kan weleens teveel zijn. Lichtelijk schuldig voelend wentelen we ons nogmaals in ons eigen bevoorrechte leventje. Shoppen nogmaals online, plannen een etentje met vrienden en boeken een nieuwe vakantie. Ik doe het, jij doet het, wij hebben met elkaar de neiging dit te doen. Dit is een natuurlijke reactie. Ondanks dat we het goede willen doen.

Empathie tonen is de allerbeste vervolg op ‘Sorry’

Schuldgevoel geeft ons een moreel kompas en tegelijkertijd kan het ons in mechanismes doen ronddolen die onze verbinding met anderen en onszelf, schaden. Dé oplossing om jezelf te verlossen van schuldgevoel, is jezelf toestaan in de schoenen van de ander te staan. Te voelen wat de ander voelt. Jezelf daarvoor openstellen. Empathie nodigt je uit om niet meer te denken in goed of fout (de stem van het ego) maar juist om contact te maken met de pijn van de ander. Dat is overigens precies de reden waarom we de neiging hebben om empathie voor de ander te vermijden: het doet pijn om de pijn van de ander te zien en daar zo dichtbij te komen. En toch is empathie de sleutel om van je schuldgevoel af te komen. Het voorziet in een krachtige drijfveer om de ander te helpen zijn/haar kwetsuur te herstellen en tegelijkertijd help je jezelf door verantwoordelijkheid te nemen en door je eigen pijn heen te gaan.  Hoe kun je dit in de praktijk brengen?

Stel je maar eens voor: Gerald is manager en hij heeft Joska toegezegd dat zij de promotie krijgt waar ze al die tijd al op wacht. Eigenlijk praat Gerald voor zijn beurt want het is uiteindelijk Mira die daarover de eindbeslissing neemt. Als de dag aanbreekt waarop bekend wordt wie de volgende teamleider wordt, is het niet Joska die de job krijgt, maar André. Joska is boos op Gerald. Ze voelt, naast teleurstelling, de pijn van het verlies van vertrouwen in haar manager. Gerald heeft 2 keuzes; ofwel Joska uitleggen dat hij er écht vanuit was gegaan dat hij Mira’s steun had in deze, of hij luistert; is aanwezig bij het verdriet dat Joska heeft. Laat haar in alle ruimte haar verhaal doen, sluit aan bij haar teleurstelling en blijft ontvangen. Ook als hij voelt dat het hem ook raakt. Hij voelt zich schuldig.

We kennen ongetwijfeld allemaal die momenten zoals hierboven beschreven. In heel veel verschillende contexten kunnen we ons schuldig voelen over de onhandige keuzes die we maken. En de geschreven en ongeschreven regels die we overtreden; het vertrouwen dat we daarmee op het spel zetten. We ontkennen, gaan excuses aandragen en/of in heel veel gevallen, gaan we over tot onszelf bekritiseren. Een belangrijke instand-houder van schuldgevoel.

We kunnen anderen niet kwetsen zonder onszelf te kwetsen. We kunnen niet niet-integer zijn zonder onze eigen integriteit te verliezen. Er is een wetmatigheid die zegt dat wat we anderen aandoen, we onszelf aandoen. Zolang we onszelf blijven bekritiseren, verandert er niets aan ons slecht voelen over onszelf. We hebben zelf-compassie nodig om verder te kunnen. Je verontschuldigingen aanbieden is de eerste stap, empathie tonen is de tweede stap en een verontschuldiging naar jezelf maken, is de stap die alles bij elkaar brengt: de ander voelt zich erkent en jijzelf bevrijdt je van het juk dat schuldgevoel heet. Je hebt spijt van wat er is gebeurd en tegelijkertijd kun je jezelf in de ogen kijken met het gevoel dat je menselijk bent, foutieve keuzes maakt – bewust of onbewust – en dat je jezelf daarvoor mag vergeven. Leren van onze ervaringen betekent dat we leren lief te hebben in de onvoorwaardelijkheid van vergeving.

Hoe schuldig voel jij je?

Hoe schuldig voel jij je?

over de zin en onzin van schuldgevoel

Schuldgevoel is een lastige emotie. Het kan je belasten met zelfbeschuldiging, je zelfgevoel beschadigen, je relaties uithollen, angst of wrok oproepen. Volgens cognitieve theoretici is het een gevolg van gedachten rondom je feitelijke of waargenomen ongewenste gedrag, gedrag waarvan je denkt dat het schade heeft toegebracht aan iemand anders, of zelfs aan jezelf, kwaadaardig of onbedoeld. Het wordt gegenereerd door zelfbeschuldigingen over wat je mogelijk hebt gedaan – of had moeten doen. Of juist wat je hebt nagelaten. Het wordt veelal veroorzaakt door echte, feitelijke gebeurtenissen, maar kan ook gebaseerd zijn op aannames. Een bekend voorbeeld hiervan is dat kinderen zich schuldig kunnen voelen door de scheiding van hun ouders.

Het doel van schuld voelen

Zoals vele emoties speelt schuld een evolutionaire rol. De emotie heeft als primaire doel om ons te leren over de sociale en culturele normen van onze groep. Het is in wezen een waarschuwing dat je iets hebt gedaan dat een sociale code heeft overtreden. Het geeft je de kans om te corrigeren wat je hebt gedaan, ervan te leren en verder te gaan, wijzer en bewuster.

Schuldgevoel is wordt door bijna iedereen weleens ervaren. Studies laten zien dat we ons gemiddeld drie uur per maand schuldig kunnen voelen. Het kan jaren en zelfs decennia rond hetzelfde thema bestaan. Soms wordt het intergenerationeel overgedragen; van ouder naar kind en verder. Hoewel schuldgevoel dient ter zelfregulering – het waarschuwt je wanneer je iets hebt gedaan of op het punt staat iets te doen dat jouw eigen persoonlijke of ccollectieve normen schendt – wanneer je niet leert om schuld te beheren en er effectief mee om te gaan, wordt het problematisch.

Wanneer krijg je er last van?

En als schuldgevoel ons in de greep krijgt, is het problematisch in de zin dat het ons functioneren belemmert. Ga maar na hoe dat er uit kan zien: iemand voelt zich schuldig —- doet pogingen het goed te maken —- het wordt niet ontvangen zoals gehoopt (sterker: verwijten blijven bestaan) — schuldgevoel neemt toe — persoon doet nog meer zijn best — ander herkent zijn/haar best doen niet als poging schuld in te lossen En voor je het weet houd je elkaar gevangen in destructief patroon.

Afhankelijk van hoe mensen in elkaar zitten, heeft schuldgevoel een andere plek. Degenen die behoorlijk intuïtief zijn, zijn bijvoorbeeld geneigd zich gemakkelijker en over de kleinste dingen schuldig te voelen. Ze hebben de neiging hun gevoelens te internaliseren terwijl ze proberen iets goed te maken. De perfectionisten onder ons zullen zich daarentegen vaak schuldig voelen – niet alleen over scheldwoorden die ze misschien tegen anderen hebben gepleegd, maar in de zin dat ze ook niet aan hun eigen verwachtingen voldoen. Idealisten kunnen ondertussen worstelen met schuldgevoel omdat ze gedreven zijn om voortdurend te streven naar dingen goed te maken, wat betekent dat ze ook verantwoordelijkheid kunnen nemen voor dingen die niet hun eigen schuld zijn. Voor anderen is schuld op een andere manier problematisch. Voor degenen die moeizaam in contact staan ​​met hun emoties, kan het moeilijk zijn om verantwoordelijkheid te nemen voor fouten en worden fouten genegeerd of gebagatelliseerd. Excuses worden onnodig geacht. Voor anderen kan schuldgevoel nog te confronterend zijn en ze kunnen ervoor kiezen in plaats daarvan schuld te ontkennen en zelfs hun toevlucht nemen tot het slachtoffer de schuld geven om hun bewustzijn (lees: hechtingsangst) te kalmeren. Als we defensief zijn, een laag zelfbeeld hebben of een ietwat narcistisch zijn, kan schuldgevoel – in plaats van verdriet of spijt teweeg te brengen – gevoelens van woede, minachting en agressie opwekken.

De gevolgen

Schuldgevoel heeft evolutionair een functie. Het stond in dienst van de gemeenschap. Het was de emotionele corrigerende tik die de groepsnorm in stand hield. Het was een mechanisme in de strijd om de overleving. Inmiddels heeft schuldgevoel voornamelijk psychologische implicaties en is het een gevoel wat ons welbevinden in de weg staat. Externe krachten kunnen ongepaste schuldgevoelens teweeg brengen. Dat wil zeggen schuldgevoelens over dingen waar je je eigenlijk niet schuldig over zou hoeven voelen. Stereotypen, geïdealiseerde opvattingen en de verwachtingen van anderen kunnen onnodig schuldgevoelens veroorzaken, veelal rond kwesties als opvoeding of onze bereidheid om altijd prioriteit te geven aan de bevrediging van de behoeften en wensen van anderen boven het nastreven van onze eigen behoeften en wensen. Wanneer we druk van anderen voelen om dingen anders te doen, anders te zijn, verschillende dingen willen, kunnen we een schuldgevoel voelen, zelfs wanneer die druk in strijd is met wat we weten dat het beste voor ons is en zelfs met onze waarden en overtuigingen. Andere soorten ‘misplaatste’ schuld zijn overlevingsschuld (wanneer je een kritieke gebeurtenis hebt overleefd waarin anderen zijn omgekomen), scheidingsschuld (vaak ervaren door ouders, vooral moeders), ontrouwschuld (wanneer je je eigen doelen en dromen nastreeft en dit betekent dat je tegen de voorkeur van vrienden of familie ingaat) en successchuld (als we het beter doen dan belangrijke anderen en ons daar slecht door voelen). Er zijn natuurlijk ook schuldgevoelens die anderen ons kunnen toebrengen in een poging ons te beheersen of te manipuleren om te doen wat zij willen dat we doen. Dit soort druk en ervaringen en het schuldgevoel dat ze kunnen veroorzaken, kunnen aanzienlijke gevolgen hebben voor je zelfrespect en je zelfgevoel, waardoor je vermogen om authentiek te leven in gevaar komt. Ze kunnen ook een invloed hebben op uw gezondheid en welzijn in zowel fysiologische als psychologische zin.

Schuldeffecten

Schuld heeft reële en tastbare gevolgen voor onze psychologische en emotionele gezondheid wanneer we niet in staat zijn om deze effectief te beheren. Zich schuldig voelen creëert meestal een niveau van stress dat stresshormonen zoals cortisol in ons lichaam afgeeft, wat op zijn beurt hoofdpijn en rugpijn, schouderspanning en dergelijke kan veroorzaken. Het kan ook bijdragen aan hart- en vaatziekten en maag-darm en lever aandoeningen en na verloop van tijd een negatieve invloed hebben op het immuunsysteem. In termen van uw psychisch welzijn, levert schuld een belangrijke bijdrage aan zowel depressie als angst en kan grote en langdurige gevolgen hebben voor uw vermogen om relaties met anderen aan te gaan en te onderhouden. Overmatige schuld kan ook leiden tot gevolgen zoals zelfstraf in de vorm van middelenmisbruik, zelfbeschadiging en zelfs zelfmoord. Genoeg redenen om jezelf te ontdoen van schuldgevoel.

Als het makkelijk was geweest, hadden we het allang gedaan.

Hoe kom je er vanaf?

In essentie bestaat schuld uit twee delen:

  • neem verantwoordelijkheid voor datgene wat je hebt te herstellen;
  • wees mild en vergeef jezelf
Verantwoordelijkheid nemen

Verantwoordelijkheid nemen is mijns inziens de meest krachtige manier om regie te hebben over je leven. Het helpt je in het vinden van emotionele balans en het brengt rust. Van daaruit ben je in staat heldere keuzes te maken die deze verantwoordelijkheid nog eens dragen. Hoe neem je verantwoordelijkheid? In de eerste plaats gaat het wat mij betreft over jezelf eerlijk in de ogen kijken. Had ik het anders kunnen doen? Uit welke intentie heb ik gehandeld? Vraagt mijn gedrag om excuses en spijtbetuiging? Zo ja, kan ik het goedmaken? Verantwoordelijkheid nemen is zowel emotioneel herstellend voor de ander als voor jezelf.

In relatietherapie heb ik de nodige relaties opnieuw zien verbinden door verantwoordelijkheid te nemen. Het creëert ruimte om te openen. Vanuit deze openheid is contact mogelijk en uiteindelijk ligt daar de mogelijkheid om hernieuwd vertrouwen op te bouwen. In vertrouwen heeft schuldgevoel geen schijn van kans.

Jezelf vergeven

Hoewel een oprechte verontschuldiging de meest zuivere manier is om iemand tegemoet te komen die je hebt gekwetst, is het geen garantie voor vergeving; noch biedt het garanties dat een relatie continueert. Als we niet het gewenste uitkomst krijgen – namelijk vergeving door de persoon die we onrecht hebben aangedaan – kan schuldgevoel aanhouden en zelfs nog toenemen. In dit geval is vergeving van jezelf onontbeerlijk.

Met of zonder de vergeving van anderen, het is van belang dat we ook onszelf kunnen vergeven. Dat is eigenlijk de enige weg om écht verder te kunnen en het schuldgevoel plaats te laten maken voor innerlijke rust. Jezelf vergeven vereist eerlijkheid en uiteindelijk, zelfacceptatie. Het is een lastig proces en kan soms – onbedoeld – worden gezien als een poging om jezelf te verontschuldigen.

Wanneer je probeert tot zelfvergeving te komen, accepteer je niet alleen de verantwoordelijkheid voor je gedrag, maar erken je ook de psychologische en emotionele gevolgen van je gedrag voor een ander. Als je dit proces met eerlijkheid en openheid doorloopt, kom je op het punt van zelfvergeving komen; je erkent wat je hebt gedaan of nagelaten, ziet onder ogen wat het heeft betekent voor de ander. Je accepteert de verantwoordelijkheid die je hebt en van daaruit kun je nieuwe keuzes maken. Bijvoorbeeld er alles aan doen om te zorgen dat het niet meer gebeurt. Op deze manier is schuldgevoel een motivator voor verandering en bewustzijn.