door Barbara Veldt | aug 15, 2019 | Geen categorie, Inspiratie, Leiderschap, Persoonlijke ontwikkeling, Psychologie
‘Barbara, zo vaak hebben wij het gehad over jezelf laten zien. Nu doe ik dat – laat m’n emoties zien, mijn gedachten, spreek me uit en weet je wat; ik kom erachter dat sommigen daar niets mee kunnen. Ze trekken zich terug, laten niets meer horen’. Ik luister. Ze gaat verder; ‘ik vind het heel naar, voel me naakter dan naakt en kennelijk schrikt het mensen af’. Ik wacht nog even. De ruimte geeft haar de gelegenheid om ook aan mij haar gekwetstheid hierover te laten zien. Ik kijk haar aan. Zij vervolgt; ‘ik wil mensen niet tot last zijn. Het voelt alsof ik dat nu wel ben’. Toch?! Ze wendt haar blik tot mij en kijkt me vragend om bevestiging aan. Langza am stel ik de vraag of ze ook andere ervaringen heeft met zichzelf laten zien. Nu is zij het die pauzeert. En dan verandert haar gezichtsuitdrukking. Deze wordt zachter, opener. ‘Jawel’, zegt ze; ‘Een aantal mensen bellen wat vaker, appen me om te vragen hoe het is. En mijn beste vriendin komt vanavond voor me koken’. ‘Maar’ voegt ze er snel aan toe; ‘vooral mijn familie kan er dus helemaal niets mee’. Die voelde ik aankomen. Ze zucht.
Het is verdrietig om te bemerken dat het laten zien van jezelf, anderen afschrikt. Heel verdrietig zelfs. Zeker en bovenal als het je familie betreft. We willen tenslotte niets liever dan gezien en gehoord worden én dat we in onze kwetsbaarheid ontvangen worden. De werkelijkheid is echter dat diezelfde kwetsbaarheid zo krachtig is dat anderen er bang van worden. Zich tekort voelen schieten of het dermate pijnlijke plekken van de ander aanraakt, dat het zo snel mogelijk toegedekt wordt. Er van weg draaien is een vorm van bescherming. En helaas betreft dat niet zelden het gezin, je familie waarbinnen je geleerd hebt om je niet uit te spreken, door te gaan – rug recht, neus vooruit – en net te doen of datgene waar we het niet over hebben, er ook niet is.
Jouw kwetsbare kracht maakt anderen onzeker. It’s part of the deal. Laat je niet ontmoedigen. Het gaat namelijk om jou. Alleen om jou. Door jezelf te laten zien wordt je vrijer, lichter, krachtiger en liefdevoller naar jezelf toe. In het jezelf laten zien, ben je in staat al je emoties te omarmen. Door jezelf te laten zien, trek je mensen aan die hetzelfde wensen voor zichzelf. En ja, door jezelf te laten zien wordt ook helder welke mensen er niet of nog niet aan toe zijn om zich te openen. Om zichzelf te zien in het licht van jouw licht. Accepteren dat dat zo is. En keuzes maken aan wie je jezelf toont. In ieder geval aan jezelf.
door Barbara Veldt | aug 4, 2017 | Persoonlijke ontwikkeling, Psychologie
De manier waarop we naar onszelf kijken, hoe we daarover denken en evalueren, bepaalt de mate waarin we tevreden over onszelf zijn. Hoe zit het met jouw eigenwaarde?
Stel het je eens voor. Je staat voor de spiegel en kijkt naar de reflectie van jezelf. Wat zie je dan? Dat je vandaag een slechte haardag hebt? Of juist een ondeugende twinkeling in je ogen? Heb je de focus op de vetrolletjes die zich tonen? Of merk je op dat je kont in die nieuwe spijkerbroek goed uitkomt? Of kan het mogelijk zijn dat je ziet in de spiegel welke veranderingen je hebt doorgemaakt in je ontwikkeling van de afgelopen jaren? Wij vrouwen zullen bij het kijken in de spiegel onze aandacht op hele verschillende aspecten van onszelf leggen. De manier waarop we de blik op onszelf werpen, hoe we over ons zelf denken en onszelf evalueren bepaalt de mate waarin we tevreden over onszelf zijn. Onze eigenwaarde geeft eigenlijk de richting aan hoe we naar onszelf maar ook naar de wereld om ons heen kijken.
Jezelf echt kunnen zien
Danique is 35 jaar en staat voor de spiegel die hangt in mijn praktijkruimte. Ik zie lichte weerstand in haar lichaamstaal als ik haar dit verzoek doe. Schoorvoetend gaat ze ervoor staan en blijft met haar ogen naar de grond staren. Ik vraag haar in de spiegel te kijken, de tijd hiervoor te nemen en daarna op te schijven wat ze ziet. Ze doet netjes wat ik van haar vraag en wat er dan gebeurt, had ik niet kunnen voorzien; ze sjort aan haar blouse, de rits van haar laarsjes trekt ze wat hoger dicht en daarna blijft het stil. Wel richt ze haar blik weer naar beneden. En dan spreekt ze; ‘als ik naar mijzelf kijk, kijk ik alleen maar naar wat ik aan heb. Ik kijk eigenlijk helemaal niet naar mij. Ik zie mezelf niet echt. Helemaal niet eigenlijk’. Het ontbreekt Danique aan een gezond gevoel van eigenwaarde.
Het verschil
De begrippen ‘zelfbeeld’ en ‘eigenwaarde’ wordt wel eens gebruikt als ware deze begrippen synoniem aan elkaar. Niets is minder waar. Zelfbeeld is het concept dat we van onszelf hebben; opgebouwd uit een grote schakering aan beelden en overtuigingen, eigen gemaakt in de loop van ons leven. Eigenwaarde daarentegen is de mate waarin we ons zelfbeeld goed – of afkeuren. Of zoals ik het ook weleens uitleg om het verschil te duiden; eigenwaarde is de mate waarin we aan onszelf geven, compassie met onszelf hebben. Zelfbeeld is de slotsom van hoe we van jongs af aan behandeld zijn door anderen en wat anderen ons vertelden. Het is het antwoord op de vraag hoe jij denkt dat anderen over jou denken. Eigenwaarde is uiteindelijke conclusie die we hierover trekken. Dus ‘niemand moet mij’ of juist ‘ik ben geliefd’ zijn opmerkingen die eigenwaarde weerspiegelen.
Knopen doorhakken
De ingewikkeldheid ervan illustreer ik aan de hand van het volgende voorbeeld. Onna wordt door mij gecoacht op haar gevoeligheid. Ze neemt zoveel hooi op haar vork, dat haar lichaam en haar mentale welzijn continue onder hoogspanning staan. Met alle gevolgen van dien; overspoeld worden door heftige emoties afgewisseld met somberheid. Ze weet dat ze, om weer energie te krijgen en zich fijn te voelen, andere keuzes te maken heeft. Haar relatie wordt gekenmerkt door een partner die veel kritiek op haar heeft, haar werk vraagt teveel van haar en ze heeft nauwelijks nog energie om de dingen te doen waar ze blij van wordt. Ronddraaien in kringetjes noemt ze het zelf. Maar om dergelijke keuzes te maken – knopen door te hakken – is moed voor nodig. En daaraan ontbreekt het haar. Denkt ze. Als we het over haar ouders hebben, zegt ze; ‘mijn ouders hebben mij ongelooflijk goed geleerd hoe ik zekerheid kan verwerven. Wat ze me echter niet meegegeven hebben, is eigenwaarde. Zelfs toen ik ervoor uitkwam dat ik ook op vrouwen val, hadden zij het over zekerheid. Over dat ik het onnodig moeilijk maak voor mezelf en dat de samenleving niet zit te wachten op een vrouw die relaties onderhoudt met mannen én met vrouwen. En hoe zou mijn toekomst er wel niet uitzien?!’.
In relatie met jezelf
De waarde die we geven aan onszelf geeft grotendeels richting aan hoe de denken, handelen en de wereld tot ons laten komen. Het heeft grote invloed op vele vlakken. Ons werk, onze persoonlijke ontwikkeling en ook hoe we in relaties staan, in het bijzonder de relatie met onszelf én die met de intieme ander. Het beïnvloedt dus hoe en in welke mate we naar onszelf kijken als we voor de spiegel staan. De fundering van ons gevoel van eigenwaarde wordt gelegd – ja daar komt ie weer – in onze jeugd. De manier waarop onze ouders en later ook belangrijke anderen, bewust en onbewust met ons omgaan en communiceren – maar ook wat ze voorleven – bepaalt hoe we onszelf evalueren. En wat onze ouders voorleven, is over het algemeen gebaseerd op traditionele waarden. Hoe ze met ons omgaan en welke boodschappen ze ons meegeven, vindt echter de oorsprong in hoe bewust ze zich zijn van de opvoeding, welke stukken onze ouders zelf nog uit te zoeken hebben en wat de wisselwerking is tussen oudertemperament en dat van het kind. Eigenwaarde is een complexe optelsom waarbij het geheel meer is dan de som der delen.
De boodschap die je meekrijgt
Onna is een intelligente vrouw dus zij heeft grotendeels de puzzeldeeltjes wel bij elkaar; haar vader, geboren in de oorlog, is een angstige man die gedurende de opvoeding van haar en haar broer, voornamelijk boodschappen meegeeft die zijn angsten weerspiegelen. ‘dat kun je beter niet doen’ ‘pas je op’ en ‘dat is niets voor jou’ zijn voorbeelden hiervan. Het straalt geen vertrouwen uit, hooguit zorg. In combinatie met de passiviteit die Onna’s vader liet zien, geen krachtige bron om als jong kind eigenwaarde uit te putten. Haar moeder daarentegen lijkt een krachtige vrouw; werkend, zorgt goed voor de kinderen maar Onna beschrijft haar tegelijkertijd als een wat ‘koude’ vrouw. Zelf zegt ze hierover; ‘achteraf zie ik mijn moeder als een vrouw die gericht was op haar eigen behoeften. En als daaraan door mijn vader of door ons als kinderen niet voldaan werd, kon ze zich dagenlang hullen in stilzwijgen’. Kort door de bocht gesproken zouden we kunnen veronderstellen dat Onna’s moeder dit gedrag inzette om uiteindelijk te krijgen wat ze nodig had. Manipulatie. En met succes want zowel de vader als Onna en haar broer liepen op eieren als het ging om hun moeder. Stel je maar eens voor welke boodschap je daar als kind uithaalt?!
Wie jij bent wordt wel duidelijk als je in de spiegel van je eigen hart kijkt. Vrije vertaling naar: C. Jung
Leven vanuit je kracht
Eigenwaarde. Een belangrijk fundament maar zonder enige vanzelfsprekendheid. Mensen met lage zelfwaarde hebben de neiging zichzelf te bekritiseren, zijn streng en oordelend naar zichzelf. Maar ook naar anderen. Het tegenovergestelde is dat mensen met genoeg eigenwaarde vergevingsgezind zijn naar zichzelf, eerlijk en verantwoordelijk zijn en milder zijn ten aanzien van fouten die ze maken. Een gezonde dosis eigenwaarde maakt ons niet egoïstisch of narcistisch. Het zorgt er niet voor dat we misbruik maken van anderen of anderen gebruiken ter ere en glorie van onszelf. In tegendeel. Jezelf waardevol achten betekent juist dat je goed voor jezelf zorgt, je grenzen bewaakt en vanuit je eigen kracht leeft. Gezonde dosis eigenwaarde betekent ook dat je je bewust bent van je eigen emoties, daarin de juiste balans houdt en serieus en speels gelijke tred houdt.
Dat de balans bij Onna zoek is, is duidelijk. Haar hoog gevoeligheid, perfectionisme, haar geschiedenis, de keuze van haar relatie én het niet volledig geaccepteerd voelen van haar lesbisch zijn, maakt dat ze zichzelf gevangen houdt in negativiteit. Met als gevolg dagen die gekenmerkt worden door somberheid en het niet meer zien zitten. De bron van haar slecht voelen, is wel haar lage eigenwaarde. Ze is gaan geloven dat ze niet goed genoeg is, dat ze het leven eigenlijk niet aankan. Én dat ze het niet waard is om van te houden. Vergis je niet. Vanaf de buitenkant oogt Onna als een succesvolle carrièrevrouw die haar leven goed op orde heeft.
Ergens bij horen
Wat is een mogelijke relatie tussen eigenwaarde en homosexualiteit? Er is hier wel wat onderzoek naar gedaan. Zo blijkt bijvoorbeeld dat een belangrijke ingredient van eigenwaarde is dat je het gevoel hebt ergens bij te horen. Of het nu je gezin is, een vriendengroep of het team waar je deel uit maakt, we willen onderdeel van iets uitmaken. Het blijkt dan ook dat de eigenwaarde van minderheidsgroepen in de samenleving lager is. En hetzelfde geldt voor vrouwen ten opzichte van mannen. We zijn zogezegd, dubbel belast. En dan heb ik het er nog niet over wanneer we vrouw zijn, lesbisch én gekleurd.
Als ik terugga naar Danique, de vrouw die voor de spiegel stond, is dit haar waarheid geworden. Danique; ‘ik ben vrouw, biseksueel en ook nog eens zwart’. Ze oogt trots en energiek. Haar culturele achtergrond en haar hyperactiviteit zijn hier debet aan. Achter het masker schuilt een onzekere vrouw die niet weet wat ze met zichzelf aan moet. Het voor de spiegel staan en zichzelf horen stamelen, doen haar de das om. Ze wil zich net zo krachtig voelen als dat ze oogt. Danique wil zichzelf kunnen waarderen, haar biseksualiteit omarmen en een leven leiden waarin haar gevoel niet geaccepteerd te worden, niet langer de boventoon voert. Ze wil meer controle over haar emoties en ook afrekenen met de boosheid die ze ervaart jegens haar ouders; met haar moeder is het contact moeizaam. Haar vader ziet ze al een aantal jaren niet meer.
‘Eigenwaarde. Een belangrijk fundament zonder enige vanzelfsprekendheid’
Sterke drive
Ik zie in vrouwenland veel sterke vrouwen. Vrouwen die op de barricade staan als het gaat om homo-emancipatie. Vrouwen die een onvermoeibare drive lijken te hebben als het gaat om uiting geven aan hun lesbische of biseksuele identiteit. Terecht. We hebben als lesbische, biseksuele of transgender vrouw nu eenmaal meer hobbels te nemen in onze ontwikkeling. Een ontwikkelingscontext die gedomineerd wordt door hetero denken. Het heeft invloed op onze eigenwaarde. Als ik kijk naar de nieuwe generatie lesbische en biseksuele vrouwen lijken zij zich al veel vrijer en comfortabel te voelen in hun seksuele identiteit. Waarschijnlijk mede dankzij de vrouwen die hen vooraf zijn gegaan.
De vrouwen die ik zie lijden onder een laag gevoel van eigenwaarde, vragen zich allemaal hetzelfde af; kom ik er nog wel vanaf? Of liever gezegd; is het wel mogelijk om een gezond gevoel van eigenwaarde te verkrijgen? Mijn volmondige antwoord is JA.
We zijn niet onze geschiedenis, de stem van onze ouders. Onze seksuele voorkeur, onze huidskleur of onze maatschappelijke status. We zijn slechts wat we denken. En ons denken is geen absolute waarheid.
Met Danique ging ik geleidelijk aan werken voor de spiegel. Samen met haar kijken naar wie ze nou werkelijk was. Ik hielp haar attent maken op hele genuanceerde uitdrukkingen in haar gezicht die haar emoties weerspiegelden. Heel langzaam ging ze letterlijke en figuurlijk meer in haar eigen ogen kijken. Ontdekte ze aspecten in zichzelf die ze niet eerder had opgemerkt. Waardevolle karakteristieken, zoals haar zachte oogopslag. Met Onna ging ik het proces in waarin ze begon te accepteren dat haar reizende bestaan teveel vergde van haar gevoeligheid. Ging ze verwachtingen ten aanzien van haarzelf bijstellen, werden nieuwe waarheden geïntroduceerd en onderzocht. En Onna had de moed om zichzelf hardop vragen te stellen over haar tamelijk destructieve relatie. Het zijn allemaal stappen richting een meer gezonde waardering van wie zij zijn.
De sleutel naar een volwaardig en vervullend leven met jezelf ligt wel in de mate waarin je jezelf waardevol acht. Het bepaalt de mate waarin je jezelf en de wereld om je heen vertrouwt. En vertrouwen geeft richting aan je leven. In dit kader is wat mij betreft een succesvol leven een leven waarin je vanuit vertrouwen en waardering voor wie je bent, in het leven staat. Een gezond gevoel voor eigenwaarde zorgt ervoor dat je realistische doelen nastreeft, dat je kunt reflecteren op jezelf vanuit eerlijkheid en oprechtheid en kunnen zeggen; dat had ik toch beter anders kunnen aanpakken. De weg naar een gezond gevoel van eigenwaarde is kunnen geloven dat het voor jou is weggelegd.
‘Vertrouwen geeft richting aan je leven’
ILLUSTRATIES: Sophie Oudman
door Barbara Veldt | jul 18, 2017 | Gezin en Relatie, Hulpverlening, Psychologie
Afgelopen jaar mocht ik een mevrouw begeleiden die plotseling haar jong volwassen dochter had verloren aan de dood. Een proces waarbij ik naast haar mocht meelopen, vaak haar hand vasthoudend. Haar verdriet was zó rauw toen ze voor het eerst kwam. Ik was er stil van. En dat was prima want we hadden samen afgesproken dat ik haar niet steeds met vragen zou bestoken. Eigenlijk wilde ze vooral ruimte om haar pijn en al haar emoties ‘gewoon’ te laten zijn. Een plek waar ze niet sterker hoefde te zijn dan ze zich voelde en een plek waar iemand bij was die niet bang was voor zoveel heftige emotie. Het mocht allemaal. Hoewel ik beken dat ik zo nu en dan aangedaan was. Heel langzaam leerde ik haar én haar dochter kennen. Vertelde ze over wat zij samen hadden meegemaakt. Konden we zelfs zo nu en dan lachen om haar uitspraken. Maar ook in de stilte was haar dochter voelbaar aanwezig.
Stilte is helend en verbindend
Ik ben geen ‘expert’ in het begeleiden van rouw. Maar door heel nauwkeurig af te stemmen op mijn client, voelde ik aan wat zij nodig had. En met de tijd werden de rouwranden zachter, haar verdriet iets stiller en zag ik dat haar houding weer wat rechter werd. Maar ik zei niets. Ik wilde niet mee in wat haar omgeving aangaf; ‘wordt het niet weer eens tijd om je leven op te pakken’?. In plaats daarvan liet ik haar alle ruimte om haar vragen leidend te laten zijn. Om haar inzichten met mij te delen. En dan nog bleef ik voorzichtig aftastend wat ik terug mocht geven. In dat jaar was de stilte tussen ons, doordrongen van diep respect voor elkaar en voor het proces.
Waarom ik dit ( met toestemming ) deel? Ik heb me dat jaar in toenemende mate verwonderd over de kracht van de stilte. Hoe helend en verbindend deze is. Ik heb me ook verbaasd over hoé emotioneel gehandicapt wij met elkaar zijn als het gaat om verlies. Ik generaliseer en mogelijk dat jij je er niet in herkent. Maar wat ik van haar hoorde over hoe de nabije omgeving ermee omging, vond ik hier en daar zelfs schokkend. Mensen willen dat je doorgaat, dat je sterk bent. Men wil dat je na 3 maanden het leven weer oppakt als ware er niets veranderd. Iedereen heeft zijn eigen tempo, zijn eigen tijd, zijn eigen proces. En dat is genoeg.
Mensen zijn bang voor heftig verdriet. Voelen zich ongemakkelijk. Kunnen het moeilijk verdragen en voelen zich wellicht onmachtig en met lege handen. Het enige wat we hoeven doen als we een naaste hebben met intense emoties, is onze lege handen in die van de ander te leggen. De stilte doet de rest.
door Barbara Veldt | jun 20, 2017 | Gezin en Relatie, Persoonlijke ontwikkeling, Psychologie
Relaties zijn, naast een bron van vreugde, blijdschap en geluk, evenzeer pijnlijk, teleurstellend en energieverslindend. Geliefden maken ruzie, families vechten conflicten uit en ook in onze werkomgeving ontmoeten we niet altijd oprechtheid en vriendelijkheid. Iedereen die beweert niets te hebben waar zij zich boos over maken in relatie tot een ander, is aan het slaapwandelen.
Over boosheid als signaal in de duivelse dans van patronen
Boosheid is één van de meest pijnlijke emoties en daarnaast ook nog de emoties waar we het moeilijkst mee uit de voeten kunnen. Als we verdrietig zijn huilen we, als we blij zijn lachen we, als we bang zijn lopen we weg maar wat doen we in boosheid?
Het moeilijke aan boos voelen is dat het ons vaak niet laat weten wat er aan de hand is, of wat we kunnen doen om ons in bepaalde situaties beter te laten voelen in plaats van slechter.
Met schrijven over boosheid pretendeer ik niet dat je na het lezen hierover, veranderingen bij jezelf teweeg kunt brengen ten aanzien van boosheid. Misschien kun je eens bij jezelf nagaan hoe het eigenlijk zit met jouw boosheid. Maakt deze meer kapot dan je lief is of gebruik je jouw boosheid als signaal om jezelf te laten weten dat er iets aan de hand is?
Boosheid als signaal
Boosheid is een belangrijk signaal, één die zo waardevol is dat het absoluut jouw aandacht vraagt. Onze boosheid kan een boodschap zijn, dat onze rechten geschonden worden, of niet tegemoet wordt gekomen aan onze behoeften. Onze boosheid kan ons ook vertellen dat we een belangrijke emotionele kwestie in ons leven niet op de juiste plaats leggen, of dat teveel van onszelf – onze overtuigingen, waarden en ambitie – teniet gedaan wordt in de wisselwerking van de relatie. In welke hoedanigheid dan ook. Onze boosheid kan een signaal zijn dat we meer doen of meer geven dan goed voor ons is. Het kan ons waarschuwen dat de ander onze onveilig doet voelen. Net als fysieke pijn ervoor zorgt dat we onze hand instinctief terug trekken als we deze op een te hete kachel leggen, motiveert onze boosheid ons ‘nee’ te zeggen tegen datgene wat schadelijk is voor groei.
Sugar and Spice
We hebben pech! We worden als vrouw namelijk al heel jong geleerd om onze boosheid bij ons te houden, niet te uiten. Wij bestaan uit sugar and spice. Vraag maar eens aan jezelf of om je heen hoe jouw vriendinnen zich verhouden tot boosheid. Grote kans dat de meeste vrouwen zullen antwoorden dat ze moeite hebben met het uiten van zich boos voelen. Meestal gaan we huilen of worden we stil. Bitterzoet. Wij troosten, verzorgen en zijn zo stabiel als een stalen boot want het is onze taak om het anderen naar de zin te maken, te verzoenen en te beschermen. Wij doen er alles aan om welke relatie dan ook op z’n plaats te houden, alsof ons leven ervan afhangt.
Bitch
Generaliserend mag gesteld worden dat wanneer een vrouw haar boosheid uit, zij gelabeld wordt als bitch, man-wijf, feeks of iets dergelijks. Een boze vrouw is per definitie een onvrouwelijke vrouw. Aldus onze maatschappelijke kijk op vrouwen en het uiten van hun boosheid. Dus wat leren wij? Dat we onze eigen boosheid moeten vrezen want het leidt tot afwijzing. Geen wonder dat het lastig voor ons is om onze eigen boosheid te herkennen, laat staan te onderkennen. We begeven ons daarmee op glad, onzeker ijs; het ijs van het bewust worden van de signalen van boosheid en daarmee de actie van de verandering die gewenst is.
VROUWEN ZIJN ZO STABIEL ALS EEN STALEN BOOT
Boosheid verdient ons respect
De boodschap die ik hier wil overbrengen is dus om juist wel onze boosheid onder ogen te komen, er niet langer bang voor te zijn. Begin jezelf eens vragen te stellen, zoals: ‘heb ik het recht op de boosheid die ik voel?’ of ‘waar staat mijn boosheid nou eigenlijk voor?’ of ‘wat voor goeds kan de boosheid me brengen?’. Deze vragen kunnen goede manieren zijn om de boosheid die we voelen, niet langer buiten te sluiten. Het lastige met boosheid is dat het er gewoon is. Niet meer en niet minder. Boosheid is iets wat we voelen. Het is er en het heeft recht om te bestaan. Boosheid verdient ons respect en onze aandacht!
Paradoxale opdracht
Hoe moeilijk dat is, bewijst een recente situatie met Esra, een vrouw van midden 40; zij kreeg van mij de opdracht een manier te vinden haar boosheid te uiten. Zodra ze boosheid voelde, was het de bedoeling dat ze dit ging uiten. Ze mocht zelf een manier vinden. Wat ik er niet bij vertelde is dat de kans groot zou zijn, dat haar manier mogelijk niet de gewenste verlichting zou bieden. Ik wilde haar vooral bewust maken van hoezeer haar boosheid woekerde en hoe sterk haar mechanisme was dit gevoel te ontkennen. Het was dus eigenlijk een paradoxale opdracht; als de uitkomst positief zou zijn, had ze zichzelf een grote dienst verleend. Als de uitkomst in haar beleving tot niets zou leiden, had ze zichzelf ook een grote dienst bewezen, namelijk dat ze haar boosheid onder ogen kwam. De week daarop was ze niet alleen boos op iedereen uit haar gezin, ze was ook boos op mij. Ik had haar een opdracht gegeven die haar alleen maar beroerder deed voelen. Ze had ruzie gemaakt met haar geliefde en met haar kinderen en zich daar vervolgens schuldig over gevoeld. Ik was hierop voorbereid. Terwijl ze mij vertelde hoe boos ze op mij was – overigens nadat ik haar daar expliciet naar vroeg want ze liet het meer in haar houding zien – vroeg ik of ze eerder zo stilgestaan bij de boosheid die ze voelde. Nee dus!
‘In de relatie hebben we 100 procent verantwoordelijkheid’
Pleasers-syndroom
Esra leidt aan het ‘ik wil aardig gevonden’ syndroom. Dit is de vrouw die zich in relatie tot de ander wel boos kan voelen maar stil blijft, gaat huilen of zelfs kritisch wordt op zichzelf. De ‘ik wil aardig gevonden worden’ vrouw houdt zichzelf in, en vermijdt daarmee de mogelijkheid om openlijk te praten over haar boosheid. De bekende conflictvermijders. Als we ons zo gedragen, steken we alle energie in het beschermen van de ander en het in stand houden van de ‘schijnbare’ harmonie met ontkenning van jouzelf als gevolg. We verliezen daarmee het contact met onze eigen gedachten, gevoelens en datgene wat we nodig hebben om ons goed te voelen. En als dat het geval is, gaan we ons passief agressief gedragen, we gaan ‘uitstralen’.
Er is dus een andere kant van de medaille: als boosheid een signaal is, is het afreageren op anderen dus ook niet de oplossing.
Vrouwen die hun boosheid afreageren, leiden aan het ‘ik gedraag me als een bitch’ syndroom. Dit afreageren dient vooral om alles bij het oude te laten, het zorgt ervoor dat je met elkaar in een destructief stuk blijft. Het houdt al het oude in stand of verergert de situatie of de loop van de relatie.’
Wanneer de emotionele intensiteit hoog is, zullen velen van ons hun krachten gebruiken in niet-productieve pogingen om de ander te veranderen, en daarmee de boosheid te laten afnemen. Aangezien die ander dat nooit laat gebeuren, is hiermee de basis gelegd voor een patroon met destructieve gevolgen.
Om dit te illustreren, nog een voorbeeld uit de praktijk: Babette en Peter zijn een stel van begin 30. Allebei hebben ze in vorige relaties de nodige schade opgelopen en nu hun relatie met elkaar in een lastige periode dreigt te raken, komt veel oude boosheid naar boven. Het patroon waarin ze zijn geraakt lijkt op de patronen waarin ze eerder ook zaten. Babette legt haar problemen met Peter neer bij ieder die het wil horen, Peter voelt zich hierdoor onveilig en reageert zijn boosheid hierover af op Babette. Ze zijn op een punt gekomen waarbij het lijkt alsof Babette de contacten met anderen gebruikt om haar vriend te laten zien ‘zie je wel, ik heb je niet nodig’ en Peter die alsmaar bozer wordt, reageert zich op een ineffectieve manier af op haar vriendin. Hij zegt met zijn gedrag mogelijk; ‘ik haat je, maar laat me niet alleen!’ Beiden hebben 100 procent verantwoordelijkheid voor waar ze met elkaar in terecht zijn gekomen. De strategieën die beide kiezen – als je al van een keuze kunt spreken – leidt tot meer verwijdering en eindigt, als ze niet iets anders gaan doen, in gevoelens van verraadt, lage zelfwaardering en depressie. De geschiedenis herhaalt zich. Dat is waartoe dergelijke patronen leiden.
Babette is waarschijnlijk een vrouw die niet boos kan worden. Ze wekt de schijn aardig te blijven maar de realiteit is dat ze zich passief agressief opstelt naar Peter, mogelijk zelfs met het onbewuste verlangen dat Peter dan wel toenadering zoekt. Ze manipuleert de boel wat Peter op zijn beurt aanzet om te vervallen in gedrag wat past bij het o zo vrouwelijke ‘bitch’ syndroom; de boeman. De werkelijkheid is dat Babette niet niet-aardig is en dat Peter geen bitch of boeman is maar dat ze het slechtste in elkaar naar boven halen. Een duivelse dans die ontstaat als de liefde pijn doet.
Wat nu wel duidelijk is, is dat zowel het ontkennen van je boosheid alswel het afreageren uiteindelijk tot niets leidt. Leren je boosheid als signaal te gebruiken, het omzetten in een verandering richting de ander, is een langdurig en langzaam proces. Een gracieuze sierlijke dans kost jaren van oefenen, verfijning van de veranderingsstappen en grote veiligheid en vertrouwen. Toch zijn er wel een aantal aandachtspunten die kunt nemen als je wankele schreden wilt zetten op het podium van jouw boosheid.
Observatie
Begin eens te observeren hoe jij eigenlijk omgaat met jouw gevoel van boosheid; ga je huilen, zwijgen, geef je anderen de schuld, scherpe opmerkingen plaats je scherpe cynische opmerkingen, stort je je op je werk of reageer je je af op iemand die er misschien niets mee van doen heeft? Als je jouw eigen stijl van omgaan met boosheid herkent, is de volgende stap om te kijken hoe deze stijl interacteert met de stijl van de ander, je geliefde bijvoorbeeld. Als je haar stijl herkent, kun je nagaan of er in de manier waarop jullie beiden met boosheid omgaan, een patroon te herkennen valt; de cirkel waar je samen inzit.
Als je denkt meer vat te hebben op jullie interactie en de patronen waarin jullie zitten, kun je ervoor kiezen eens iets anders te doen dan wat je deed. Bijvoorbeeld als je gewend bent om te zwijgen of weg te lopen, kom terug en geef op een rustige manier aan dat je boos bent. Denk vooral in langzame en hele kleine stapjes. Alleen terugkomen terwijl je altijd wegliep, is belangrijke stap. Of in plaats van je stem te verheffen, zachter gaan praten. Kijk en ervaar maar eens goed welke verandering je daarmee in beweging zet. Wat doet jouw geliefde wat ze daarvoor niet deed? Nu je bent teruggekomen, wil ze nu wel in gesprek met je? Nu je zachter praat, kan ze nu wel naar je luisteren?
Boosheid is een belangrijk signaal. Om er opbouwend mee om te gaan, vraagt het van jou om de bron van je boosheid te achterhalen. Is het jouw manier om te voelen dat je je onveilig voelt, niet begrepen of gehoord? Voel je je eigenlijk onmachtig. Of heeft je Ego zojuist een oplawaai gekregen? Onrecht of pijn? Er zijn zoveel diepere lagen onder die boosheid. Neem je boosheid serieus en spreek je hierover uit. Leer door je boosheid herkennen van de duivelse dans in patronen en maak er een passionele Tango van.
door Barbara Veldt | jun 16, 2017 | Hulpverlening, Psychologie
Wanneer we vastzitten in onze emoties, pijn ervaren door ervaringen, in conflict zijn met ons leven ….. klachten hebben die fysiologie uitsluiten, zijn we geneigd óf door te gaan alsof er niets aan de hand is, óf we gaan als een bezetene allerlei zelfhulpboeken verslinden, veel geld uitgeven aan cursussen, workshops of retraites óf we aanvaarden (uiteindelijk) professionele hulp. Over al het voorgaande heb ik geen oordeel. Volgens mij geldt daar het principe ‘baat het niet, schaden doet het zeker niet’. Tenzij je verwachtingen hoog zijn en je teleurgesteld bent. Maar als professional sta ik mezelf toe om mijn idee over professionele hulp te delen.
Ooit geloofde ik in de ideale wereld waarin ik mensen mocht helpen die een probleem ervaren. Als ik daar nu op terugkijk, voel ik een lichte glimlach verschijnen. Beetje naïef en o zo menselijk. Wie dacht ik eigenlijk dat ik was?
De loop der jaren heeft me een wat realistischer beeld geschetst. Het enige wat ik kan betekenen, is mensen op weg helpen het conflict in zichzelf op te lossen. Ik bied handreikingen – zet wat piketpaaltjes uit – en het werk zelf wordt verricht door de ander. En het mooiste is natuurlijk wanneer de client het piketpaaltje op een andere plek zet omdat dit beter aansluit. Ik spiegel, stel vragen, plaats zo nu en dan een opmerking waarvan ik mag hopen dat het iets oproept – meestal boosheid of weerstand is mijn ervaring – en that’s it. Zinvol maar niet zaligmakend.
En toch maak ik elke dag opnieuw mee dat mensen de oplossing van hun ‘probleem’ in de handen leggen van diezelfde professionals. ‘Ik heb een probleem en ik wil dat jij het fixt’. Nee, dat willen ze helemaal niet. Ze willen dat wij professionals ze helpen de onmacht die het oproept – het gevoel van onvermogen – weg te nemen. En het liefst een beetje snel. De psychiatrie speelt daar mooi op in. Want medicatie is een zeer efficiënte buffer tegen zoveel intern conflict. Veel conflicten in onszelf zijn existentieel. Het is het gevolg van de ideëen die we hebben over onszelf afgezet tegen de verwachtingen die we projecteren op de wereld om ons heen. En laat die wereld anno 2017 nu sneller, visueler, informatiever en veeleisender aanvoelen dan ooit tevoren. Ik geloof oprecht dat hierdoor de interesse voor gezonde voeding, meditatie, veel aandacht voor toenemend bewustzijn, alternatieve leefstijlen en dergelijke een antwoord op zijn. We kunnen het niet meer bijbenen en raken ‘overloaded’. We staan het onszelf niet toe om crisis te ervaren. Burn-out, verslavingen, depressies, angsten, vechtscheidingen het gevolg.
Maar terug naar die professional. Psychologie en Psychiatrie zijn niet het antwoord. Gedrag en Persoonlijkheid zijn veelal geconditioneerd. Gecreëerde beelden over onszelf die we liever niet toetsen op waarheid want stel dat het niet klopt? In mijn optiek is het antwoord hierop dat we bereid zijn zo nu en dan (en liever wat vaker) een stap terug te doen. Jezelf te bezien in de context van het grotere geheel en in de vertraging te gaan. Vooral dat. Accepteer jij je eigen levensritme en je eigen toonsoort of laat je je gek maken door de buitenwereld? Ik gebruik bewust niet het woord ‘leven’. Want in mijn optiek is het leven een prachtig samenspel tussen mogelijkheden en grenzen. Zoals ook in de natuur. Echter in de maakbaarheid die we met elkaar gecreëerd hebben, negeren we die perfecte levensbalans.
Een probleem is pas een probleem als je gelooft dat jij het niet kunt oplossen. Een crisis ontstaat vooral als je het interne conflict negeert.
Wanneer je probleem vertaalt naar een conflict in jezelf wat jouw aandacht vraagt – en ja, hulp daarbij aanvaarden is écht fijn – dan hoef je alleen nog maar diep in het conflict te duiken, het te omarmen, ermee te vrijen desnoods en je boort als vanzelf de kracht aan om ermee te dealen.
Begrijp me niet verkeerd. Dit schrijven is niet bedoeld om mezelf werkeloos te maken (hoewel het wel de ultieme kans is voor te leven waarin ik geloof op basis van dit stuk), noch om jouw hobbels en bergen op deze levensweg te bagatelliseren. Meestal weet ik bij de eerste zinnen nog niet eens waar dit stuk naartoe gaat. Hier dus.
Ik wil met dit schrijven aangeven dat we zelf tot veel in staat zijn. Dat veel waarmee we in het leven worstelen ontstaat doordat we onvoldoende of pas heel laat erkennen dat we in conflict zijn. Dat het negeren van die interne conflicten psychopathologie in de hand werkt maar dat dit niet is wie we zijn. We hebben geen probleem. We hebben een conflict. Schudt jou dat op? Maakt het je boos wellicht? Voel je verontwaardiging? Mooi. Blijf daarbij. Dan is dit jouw moment.
Recente reacties