Wanneer we vastzitten in onze emoties, pijn ervaren door ervaringen, in conflict zijn met ons leven ….. klachten hebben die fysiologie uitsluiten, zijn we geneigd óf door te gaan alsof er niets aan de hand is, óf we gaan als een bezetene allerlei zelfhulpboeken verslinden, veel geld uitgeven aan cursussen, workshops of retraites óf we aanvaarden (uiteindelijk) professionele hulp. Over al het voorgaande heb ik geen oordeel. Volgens mij geldt daar het principe ‘baat het niet, schaden doet het zeker niet’. Tenzij je verwachtingen hoog zijn en je teleurgesteld bent. Maar als professional sta ik mezelf toe om mijn idee over professionele hulp te delen.
Het overwinnen van weerstand
We worden allemaal geconfronteerd met weerstand op meerdere gebieden in ons leven. Weerstand, simpel gezegd, weerhoudt je ervan dingen voor elkaar te krijgen of in beweging te komen. Het zijn excuses om niet te doen wat je te doen staat; verantwoordelijkheid nemen voor hoe jij je verhoudt tot de omstandigheden of tot jezelf. Niets of niemand van buitenaf kan jouw gevoelens beïnvloeden. Kan jou laten voelen wat jij niet denkt. Dat kan alleen van binnenuit; jouw perceptie – de betekenis die jij verleent aan de situatie – bepaalt hoe je je voelt. . Voel je al weerstand?
Weerstand is de stem in je hoofd die je vertelt dat je niet goed genoeg of slim genoeg bent, of dat er niet genoeg tijd is. Het is de negatieve zelfpraat die je zelftwijfel voedt. Weerstand houdt in dat je je aandacht blijft richten op wat je niet langer dient, je energie blijft steken in zelfbeperkende gedragingen en patronen. Simpelweg omdat je dat altijd hebt gedaan. Weerstand houdt je lekker op de plaats; dat vertrouwde, veilige plekje dat we comfort zone noemen.
We bewegen niet omdat de angst voor het onbekende groter is dan de pijn die we ervaren in de veiligheid van het vertrouwde.
Dus in het kort:
- we voelen niet onze omstandigheden. Wat je voelt, is je denken erover.
- negatieve gedachten op zich zijn tamelijk onschuldig. Tenzij je de gedachten tot iets maakt waar je vanaf moet, mee moet dealen en/of een oordeel over hebt.
Auteur en zelfhulpexpert, wijlen Dr. Wayne Dyer, leerde: “Als we bij het vertrouwde blijven, nemen we geen risico’s. Als we geen risico’s nemen, hoeven we niet te veranderen en kunnen we de reden voor ons gebrek aan groei verklaren als een veelheid van externe omstandigheden. Comfort zorgt ervoor dat we ons veilig voelen.Weerstand is een fundamenteel onderdeel van de angst om te veranderen. ”
Onlangs hoorde ik een ouder een prachtige opvoed ‘strategie’ gebruiken voor haar opstandige kind. Elke keer als haar dochter in verzet was – en dat gebeurde nog weleens – nam ze haar heel kalm en voorzichtig op schoot en hield haar vast. Zachtjes wiegde ze haar dan heen en weer, net zolang totdat ze het lijfje van haar kind voelde ontspannen. Ik vond het zo’n mooi voorbeeld. Het geeft weer dat het antwoord op weerstand, liefde is. Krijg je nu de kriebels?
Wat veroorzaakt weerstand?
De belangrijkste oorzaak is angst. Angst kan vele vormen aannemen. Je bent misschien bang voor falen en maakt je zorgen dat mensen je zullen beoordelen als je faalt. Je bent misschien bang voor verandering en bent niet bereid om het verhaal waarmee je je identificeert, of de beperkingen die je jezelf oplegt, los te laten. Bijvoorbeeld: “Als ik niet meer degene ben die met angsten leeft, wie ben ik dan?” Een groter leven beginnen kan overweldigend voelen en angst voor het onbekende, kan je beletten in beweging te komen en vooruit te leven.
Zelftwijfel speelt ook een grote rol. Je kunt jezelf afvragen: “Wie ben ik om geweldige dingen te bereiken of mensen te vertellen hoe ze hun leven moeten leiden?” op wat je te zeggen hebt. Nelson Mandela heeft ons er in een prachtige speech aan herinnert dat we het meest bang zijn voor ons eigen licht. We zijn bang voor de angst zoals we evenzeer bang zijn voor een succesvol leven. Waarbij succes op vele manieren te definiëren is.
Een vaak verkeerd begrepen trigger voor weerstand is wanneer sommige mensen die het dichtst bij je staan, je proberen te overreden om iets niet te doen. Ze doen dat zelden vanuit kwade intenties. Ze zeggen eigenlijk; ‘ik ben bang dat je verandert en dat betekent dat ik het risico loop je te verliezen‘. Wanneer je een nieuw, moedig pad volgt, actief groei creëert en ervaart, gaan nieuwe deuren open. Je geliefden zijn misschien bang om achtergelaten te worden. Weerstand moedigt je aan om je plannen opzij te zetten als reactie op hun angst. Het is namelijk makkelijker om de handdoek in de ring te gooien dan door te zetten zonder steun te ervaren. Brené Brown zegt over moed; ‘moed is toch komen opdagen ook als de uitkomst ervan onzeker is‘.
Overigens is weerstand is niet alleen van toepassing op persoonlijke inspanningen. Oordeel en kritiek op andere mensen zijn ook vaak een uiting van weerstand. In plaats van onze eigen onzekerheden onder ogen te zien, concentreren we ons op de waargenomen ‘zwaktes’ van anderen. In het kernkwadrant van Ofman zegt men niet voor niets dat de allergie die je hebt voor de kwaliteit van een ander, eigenlijk een signaal is wat jij meer mag aanspreken in jezelf. Oftewel; dat wat jij als ‘zwak’ waarneemt, is eigenlijk jouw weerstand om iets in jezelf onder ogen te komen. Ik heb bijvoorbeeld een lichte allergie voor mensen die alles strak georganiseerd hebben. Ze lijken alles onder controle te hebben, op het benauwde af (hoor je mijn toon waarop ik dit zeg?!). Mijn perceptie. Wat het oordeel eigenlijk is, is mijn eigen weerstand om míjn chaos bij de hoorns te vatten en mezelf te ontwikkelen in de richting van meer structuur. Ongeveer dat.
Om te evolueren, je unieke talenten te ontwikkelen en de mogelijkheden van het leven te verkennen, heb je de moed nodig om in beweging te komen, je dromen na te streven en uitdagingen het hoofd te bieden. Of zoals Eleonor Roosevelt het zo mooi beschreef; “You gain strength, courage and confidence by every experience in which you really stop to look fear in the face. You are able to say to yourself, ‘I have lived through this horror. I can take the next thing that comes along.’ You must do the thing you think you cannot do.”
Weerstand van buitenaf is de tegendruk die we nodig hebben om te voelen of onze inzichten, ideeën of dromen écht de moeite waard zijn om moed voor te tonen en in beweging te komen.
De vele vormen van weerstand
In mijn praktijk kom ik verschillende vormen van weerstand tegen; uitstelgedrag, iets niet afmaken, afleiding zoeken bijvoorbeeld door onlogische prioriteiten te stellen, negativiteit, kritisch zijn en wellicht de meest geziene: perfectionisme.
Streven naar perfectie is wellicht het superlatief van iets goed willen doen – wat zeker aan te moedigen is – maar het stellen van normen die zo hoog zijn dat het nastreven ervan eindeloze stress en angst veroorzaakt, is een verspilling van waardevolle tijd en energie. Je voelt namelijk zelden dat iets écht klaar is, wanneer het goed genoeg is of ieders goedkeuring heeft. Twijfel aan jezelf is een natuurlijke, menselijke emotie, maar door altijd te proberen perfect te zijn, blokkeer je je eigen weg naar vooruit komen. En voor de helderheid: emotion = energy in motion. Dus als jij dichtbij jouw emoties blijft en deze reguleert, blijf je in beweging.
Negativiteit veroorzaakt weerstand. Door je te concentreren op de barrières die bepaalde mensen of situaties oproepen, ben je veel minder geneigd om actie te ondernemen. Deelnemen aan negatieve self-talk, zoals jezelf voortdurend vertellen dat je zult falen of dat je niet goed genoeg bent, kan leiden tot zelf-sabotage. Een positieve instelling is vereist om een positieve actie te stimuleren.
Dit zijn de signalen die gaan over weerstand
1. Je merkt je negatieve gedachten op
Succes is een inside job. Zoals het meeste een inside job is. Met andere woorden; je kunt je omstandigheden optimaal organiseren, als je je niet bewust bent van de impact van je gedachten, zullen de omstandigheden weinig of niets toevoegen. Als je jezelf betrapt op negatieve gedachten, welke waarde geef je deze gedachten dan? Waar verzet je je tegen? Tenslotte zijn de negatieve gedachten op zich natuurlijk volkomen onschuldig. Mogen je negatieve gedachten er gewoon zijn? Zo ja, morgen weer een dag om de beweging voort te zetten.
2. Je voelt onzekerheid en angst
Dergelijke emoties blokkeren je zicht. Of zoals Theresa van Avila het zei; angst is de reptiel in onze innerlijke burcht. Als de angst onze gedachten, ons hart en onze daden overneemt, vreet het ons op. We hebben niets om bang voor te zijn. We geloven iets wat er niet is en dat blokkeert ons zicht. We verheffen illusie tot waarheid en het gaat met ons aan de haal. Breng het weer terug naar helderheid. Als je vrouw het appèl op je doet om meer vrije tijd te maken voor jullie samen, dan is dat wat het is. De weerstand in jou is de stem van de angst die influistert dat je dan in de knoei komt met datgene wat er werkmatig van je gevraagd wordt. Een goed excuus om niets te veranderen. Heb je het weleens écht getoetst?
3. Je merkt op dat je de omstandigheden de schuld geeft van hoe je je voelt
Wellicht begin je het nu een irritante herhaling te vinden (weerstand heet dat) maar we zien de wereld door de bril die van binnenuit reflecteert. De manier waarop je over jouw omstandigheden denkt, is de resultante van de schommelingen in je eigen denken. Daarom zien mensen dezelfde situatie, ieder op hun eigen manier. En kunnen we eindeloze discussies hebben over wie gelijk heeft. Onlangs kwam mijn client te laat. Ik wachtte 15 minuten en checkte toen de mail; ze had de afspraak niet bevestigd en ik vertaalde dit naar; ze komt niet. Ik vertrok. Vijf minuten later krijg ik een boos bericht over dat ze voor niets was gekomen en dat ik dat niet kon maken. Lang verhaal kort: we voelden ongetwijfeld beiden weerstand over de situatie. Ik vond dat ze wel even had kunnen bellen, zij vond dat ik nog wel even had kunnen wachten. Daar kom je niet uit samen. De enige weg om door de weerstand heen te gaan, is om daarin te kiezen voor een open blik en je af te vragen; wat kan ík daarin doen?
4. Je veroordeelt anderen
Het oordelen en veroordelen van anderen gaat ook over iets buiten jezelf leggen. Je energie is gericht op de ander of op een situatie. Daar je aandacht bij de ander te brengen, hoef je niet bij jezelf na te gaan wat iets of iemand in jou (aan)raakt. Oordelen is vorm van weerstand. Als mensen een oordeel over je hebben, zie het als een compliment. Iets in jou, roept iets op in de ander. Als je zelfbewust leeft, ben je compassie vol en doe je moeite om je te verplaatsen in de ander.
5. Je neemt veel persoonlijk op
Generaliserend: als je je eigen weerstand en verzet (of blokkades) in het leven niet onderzoekt, heb je meer de neiging om defensief te reageren en het gezegde persoonlijk op te vatten. De symbolische hartspier is kwetsbaar en vraagt om aandacht. Hoe meer je onder ogen komt en daarin beweegt, des te sterker je hartspier. Des te meer je gaat ervaren dat niets persoonlijk is.
6. Je zoekt naar antwoorden buiten jezelf
Als ik maar die opleiding af heb, als ik maar salarisverhoging krijg, als ik het maar rustiger heb…als ik maar die fijne relatie krijg. Het zijn voorbeelden van onze queste naar vervulling. Er gebeurt echter niets in jouzelf. Je niveau van zelfinzicht verandert er niet door. En daarmee ook niet het oplossen van weerstand in jezelf. Troebel water wordt helder, als het met rust laat. Zit je weleens stil?
Tot slot
Weerstand is een voortdurende uitdaging. Als je eindelijk bent gaan zitten en daarna in actie bent gekomen, betekent dit niet noodzakelijkerwijs dat je geen weerstand meer tegenkomt. Weerstand laat zich morgenochtend weer zien, als het tijd is om aan iets nieuws te beginnen. En de dag erna, en de dag daarna. Je start met goede moed en toewijding, maar hoe dan ook; weerstand reist met je mee. Wanneer je echte vooruitgang begint te zien, of dichtbij een doorbraak komt, neemt de weerstand vaak toe.
Herken hoe je weerstand eruit ziet (hoeveel excuses gebruik jij?) en weet hoe het voelt. Het lijkt misschien nog een berg wasgoed, je zoekt wellicht afleiding met Netflix, een extra uur in bed of je werkt vaak over?! Weerstand komt in vele gedaantes. Ken je triggers en leer de denkpatronen herkennen die je toestemming geven om te rechtvaardigen, uit te stellen of beperkende mogelijkheden te vezinnen. Elimineer zoveel mogelijk afleiding voordat je gaat zitten om ergens aan te beginnen. Onderzoek je irritatie als iemand iets zegt. Weerstand laat jou zien dat iets in jou aandacht vraagt.
Wat ik met dit artikel niet beoog, is om jou het gevoel te geven dat je jezelf moet verbeteren. Je bent tenslotte goed zoals je bent. Eerder schreef ik echter al dat het antwoord op weerstand, liefde is. Weerstand is angst en daar waar angst is, is geen ruimte voor een open, zachtmoedig hart. Als je je weerstand doorbreekt, komt er ruimte. Ruimte om vanuit onschuldige waarneming situaties en mensen tegemoet te treden. Dwars door de weerstand heen, ligt het gebied van de verbinding met jezelf, anderen en het leven.
En toch maak ik elke dag opnieuw mee dat mensen de oplossing van hun ‘probleem’ in de handen leggen van diezelfde professionals. ‘Ik heb een probleem en ik wil dat jij het fixt’. Nee, dat willen ze helemaal niet. Ze willen dat wij professionals ze helpen de onmacht die het oproept – het gevoel van onvermogen – weg te nemen. En het liefst een beetje snel. De psychiatrie speelt daar mooi op in. Want medicatie is een zeer efficiënte buffer tegen zoveel intern conflict. Veel conflicten in onszelf zijn existentieel. Het is het gevolg van de ideëen die we hebben over onszelf afgezet tegen de verwachtingen die we projecteren op de wereld om ons heen. En laat die wereld anno 2017 nu sneller, visueler, informatiever en veeleisender aanvoelen dan ooit tevoren. Ik geloof oprecht dat hierdoor de interesse voor gezonde voeding, meditatie, veel aandacht voor toenemend bewustzijn, alternatieve leefstijlen en dergelijke een antwoord op zijn. We kunnen het niet meer bijbenen en raken ‘overloaded’. We staan het onszelf niet toe om crisis te ervaren. Burn-out, verslavingen, depressies, angsten, vechtscheidingen het gevolg.
Recente reacties