De meesten van ons willen het goede doen. Of dit nu gaat over onze relatie, de opvoeding, de minder bedeelden onder ons of de vluchtelingen die huis en haard achterlieten. We zouden willen dat we iets konden doen. Echter, als we in de situatie zitten, hebben we de neiging het goede doen in te ruilen voor vermijding, de andere kant opkijken…de makkelijke weg zeg maar. We gaan het niet aan met onze geliefde uit angst om gekwetst te worden, we koken niet iets meer voor onze buren uit onzekerheid of ze het wel waarderen. We steken niet actief onze handen uit de mouwen om vluchtelingen te helpen. Het kan weleens teveel zijn. Lichtelijk schuldig voelend wentelen we ons nogmaals in ons eigen bevoorrechte leventje. Shoppen nogmaals online, plannen een etentje met vrienden en boeken een nieuwe vakantie. Ik doe het, jij doet het, wij hebben met elkaar de neiging dit te doen. Dit is een natuurlijke reactie. Ondanks dat we het goede willen doen.
Empathie tonen is de allerbeste vervolg op ‘Sorry’
Schuldgevoel geeft ons een moreel kompas en tegelijkertijd kan het ons in mechanismes doen ronddolen die onze verbinding met anderen en onszelf, schaden. Dé oplossing om jezelf te verlossen van schuldgevoel, is jezelf toestaan in de schoenen van de ander te staan. Te voelen wat de ander voelt. Jezelf daarvoor openstellen. Empathie nodigt je uit om niet meer te denken in goed of fout (de stem van het ego) maar juist om contact te maken met de pijn van de ander. Dat is overigens precies de reden waarom we de neiging hebben om empathie voor de ander te vermijden: het doet pijn om de pijn van de ander te zien en daar zo dichtbij te komen. En toch is empathie de sleutel om van je schuldgevoel af te komen. Het voorziet in een krachtige drijfveer om de ander te helpen zijn/haar kwetsuur te herstellen en tegelijkertijd help je jezelf door verantwoordelijkheid te nemen en door je eigen pijn heen te gaan. Hoe kun je dit in de praktijk brengen?
Stel je maar eens voor: Gerald is manager en hij heeft Joska toegezegd dat zij de promotie krijgt waar ze al die tijd al op wacht. Eigenlijk praat Gerald voor zijn beurt want het is uiteindelijk Mira die daarover de eindbeslissing neemt. Als de dag aanbreekt waarop bekend wordt wie de volgende teamleider wordt, is het niet Joska die de job krijgt, maar André. Joska is boos op Gerald. Ze voelt, naast teleurstelling, de pijn van het verlies van vertrouwen in haar manager. Gerald heeft 2 keuzes; ofwel Joska uitleggen dat hij er écht vanuit was gegaan dat hij Mira’s steun had in deze, of hij luistert; is aanwezig bij het verdriet dat Joska heeft. Laat haar in alle ruimte haar verhaal doen, sluit aan bij haar teleurstelling en blijft ontvangen. Ook als hij voelt dat het hem ook raakt. Hij voelt zich schuldig.
We kennen ongetwijfeld allemaal die momenten zoals hierboven beschreven. In heel veel verschillende contexten kunnen we ons schuldig voelen over de onhandige keuzes die we maken. En de geschreven en ongeschreven regels die we overtreden; het vertrouwen dat we daarmee op het spel zetten. We ontkennen, gaan excuses aandragen en/of in heel veel gevallen, gaan we over tot onszelf bekritiseren. Een belangrijke instand-houder van schuldgevoel.
We kunnen anderen niet kwetsen zonder onszelf te kwetsen. We kunnen niet niet-integer zijn zonder onze eigen integriteit te verliezen. Er is een wetmatigheid die zegt dat wat we anderen aandoen, we onszelf aandoen. Zolang we onszelf blijven bekritiseren, verandert er niets aan ons slecht voelen over onszelf. We hebben zelf-compassie nodig om verder te kunnen. Je verontschuldigingen aanbieden is de eerste stap, empathie tonen is de tweede stap en een verontschuldiging naar jezelf maken, is de stap die alles bij elkaar brengt: de ander voelt zich erkent en jijzelf bevrijdt je van het juk dat schuldgevoel heet. Je hebt spijt van wat er is gebeurd en tegelijkertijd kun je jezelf in de ogen kijken met het gevoel dat je menselijk bent, foutieve keuzes maakt – bewust of onbewust – en dat je jezelf daarvoor mag vergeven. Leren van onze ervaringen betekent dat we leren lief te hebben in de onvoorwaardelijkheid van vergeving.
“We zijn allemaal onze eigen, ergste critici.” Heb je dat ooit eerder gehoord?
Ja, het is een irritant cliché, maar het is niet zomaar een zin uit een of ander zelfhulpboek. Evolutionair psychologen hebben onze natuurlijke ‘ negativiteitsbias ‘ bestudeerd. Daaruit blijkt dat wij evolutionair geprogrammeerd zijn met een instinct waardoor negatieve ervaringen belangrijker lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Met andere woorden: we zijn geëvolueerd om meer gewicht te geven aan onze fouten, fouten en tekortkomingen dan onze successen. Dus waarom zijn we zo hard voor onszelf? In de eerste plaats vanwege de evolutie. Daar zijn we mooi klaar mee. Datzelfde instinct brengt ons in het dagelijks leven voor impactvolle blokkades.
Wie een zondebok nodig heeft, mist zelfkritiek – Loesje
“Zelfkritiek heeft een negatieve invloed op onze geest en op ons lichaam.,” zei Dr. Richard Davidson. “Het kan leiden tot malende, steeds terugkerende gedachten die onze productiviteit verstoren, en het kan ons lichaam beïnvloeden door ontstekingsmechanismen te stimuleren die leiden tot chronische ziekten en veroudering versnellen,” zegt hij.
Maar dat is niet het einde van het verhaal. Er zijn zeker manieren om onze negativiteitsbias te omzeilen en het is bovenal mogelijk om zelfkritiek om te zetten in kansen voor leren en persoonlijke groei. Het is echt waar. Maar laten we eerst eens achterhalen over hoe we hier zijn gekomen…
“Onze hersenen rusten ons uit met een mechanisme om onze geest en ons gedrag te controleren,” zegt diezelfde Dr. Davidson. Het zorgt ervoor dat we, wanneer we fouten maken, we de fout opmerken. En het is helder; als we iets willen leren van een fout, is het van belang dat we deze in de eerste plaats, opmerken. Dat we bewust zijn”.
Echter: alleen maar bewust zijn dat we zijn afgeweken van onze verwachtingen of doelen – of dat nu teveel eten is of niet een dagelijkse to-do-lijst maakt – is niet hetzelfde als onszelf in negatieve spiraal van emoties, naar beneden werken. De valkuil waarin we onszelf begeven, is dat we negatieve betekenis geven aan ons gedrag. ‘het is niet goed te praten dat ik heb nagelaten je niet op de hoogte te brengen’. Met het bewustzijn van de fout, introduceren we het oordeel erover. En we kunnen onszelf daar zó in vastzetten, dat we nalaten de fout te zien als een moment waarin we een les mogen leren. Of überhaupt mogen leren. We brengen onszelf in een cyclus van malende gedachten, liggen s nachts wakker en zo belanden we in de contra productieve kant van zelfkritiek.
Het zal je geenszins verbazen dat zelfkritiek leidt tot somberheid, depressie, angst, middelenmisbruik en een negatief zelfbeeld. Het vermindert de motivatie, de energie om vooruit te komen en door weerstand heen te gaan. Zelfkritiek leidt ertoe dat mensen zich overmatig bezighouden met falen. Of liever gezegd; het vermijden van falen. Kortom, als je jezelf veroordeelt – iemand noemde het laatst dat ie zichzelf emotioneel in elkaar slaat – omdat je slechts drie van de vijf items op je takenlijst hebt voltooid, heb je minder kans om die laatste twee items te voltooien – en toch zijn we geprogrammeerd om in dat patroon te vallen. De cirkel is rond. De vicieuze cirkel.
De paradox van het verhaal: onze negativiteitsbais helpt ons bewust te worden en te ontwikkelen. De werkelijkheid zorgt er echter voor dat ons bewustzijn ervoor zorgt dat we onszelf – bewust of onbewust – naar beneden halen. Het oordeel doet intrede. In plaats van de kans grijpen positieve ervaringen te halen uit het negatieve, gaat het met ons aan de haal en raken we verstrikt in de negativiteit.
De oplossing? Die wordt wel het beoefenen van zelfcompassie genoemd.
Zelf compassie = het beoefenen van uitreiken naar jezelf vanuit dezelfde vriendelijkheid, hetzelfde begrip en dezelfde steun die je zou geven aan de mensen die je lief zijn. In het bijzonder als je geconfronteerd wordt met persoonlijk falen, tekort schieten, fouten en bovenal wanneer je in een moeilijke periode zit in je eigen leven.w
Ik heb het een en ander gelezen en bekeken van Dr. Kristin Neff. Zij heeft een passie voor zelfcompassie en draagt dit overal ter wereld, uit. Zij zegt: ‘het grootste hiaat in het beoefenen van zelfcompassie is de angst om zelfgenoegzaam over te komen’. Met andere woorden: we hebben kennelijk de overtuiging dat lief, aardig en mild zijn voor jezelf, geassocieerd wordt met egoïsme. Met zelfingenomenheid. Volgens Dr. Neff is het precies tegenovergesteld: ‘zelfmedeleven leidt tot grotere zorg voor anderen dan zelfkritiek ooit zou doen’. Want wie zichzelf volledig accepteert, ziet de onschuld van de ander (uit: een cursus in wonderen).
Wanneer we dat mentale gebabbel loslaten en onszelf accepteren, wordt het rustiger in ons brein. En daarmee in ons leven
3 stappen naar zelfcompassie
Het ontwikkelen van een benadering van zelfcompassie en een bereidheid om los te laten begint met oefenen. Dus waar en hoe te beginnen?
De eerste stap naar zelfcompassie is om je kritiek vriendelijk tegemoet te treden. Als je innerlijke criticus zegt: “Je bent lui en waardeloos“, antwoord dan met een herinnering: “Je doet je best” of “We hebben allemaal goede en minder goede dagen“
Er zijn dagen dat ik hoog in mijn energie zit. Ik heb zoveel energie dat ik sport, werk en ook nog leuke dingen doe met anderen. O ja, en op zulke dagen eet ik super gezond. Én er zijn dagen dat ik mezelf achter mijn broek moet zitten, langzamer ga dan ik zou willen en vooral; s avonds uitgeput op de bank zit met een kop koffie om beetje alert te blijven. Het zijn ook die momenten waarop ik net iets té gemakkelijk kook en dus ongezonder. En de meeste van de tijd ga ik heen en weer tussen energiek en vitaal tot futloos en moe. Het punt hier: ik ben niet de enige. De kunst is om jezelf zo nu en dan gewoon een off-day te gunnen. je bent geen machine. Benut deze dag al netflixend, koffie drinkend, op de bank hangend. Of iets dergelijks. En laat dan vooral het oordeel hierover, achterwege. Zie het als een moment van opladen. Een dag van nietsen komt je toe. Blijf in het moment en geniet ervan.
De tweede stap is jezelf erkenning te geven voor alle kleine dingen die je doet. Het is demotiverend om dag in dag je inzet te leveren en het gevoel hebben dat het niet gewaardeerd wordt. Dat jij niet gewaardeerd wordt. Het is nog destructiever als je jezelf daarin niet ziet. Dus merk alle kleine stappen op die je zet. Heb je 5 minuten pauze genomen terwijl je anders gewoon doorgaat, zie het. Voel het. Glimlach naar jezelf. Kleine gebaren geven uiteindelijk een groots effect. Geef jezelf waardering voor hoe je bent omgegaan met een lastige situatie, je bent in de tram opgestaan voor die oudere dame. Wat het ook is, zie jezelf. Sta er heel even bij stil.
De derde stap is dat je jezelf vergeeft voor datgene wat je niet wist voordat je geleerd hoe het wel kan.Dit is een hele belangrijke stap. Zelf heb ik ondervonden hoezeer ik mezelf een aantal keuzes heb verweten. Het verwijt hierover had behoorlijke impact op mijn handelen daarna. Ik ging compenseren, de zachte heelmeester uithangen. Met alle gevolgen van dien. Pas toen ik me realiseerde dat ik deze keuzes had gemaakt op basis van de kennis van toen, kon ik voelen dat ik onschuldig was en ben. Er kwam ruimte om mezelf te vergeven. Ik kon daarna andere keuzes maken zonder dat ik me schuldig voelde. Realiseer je dat het best een makkelijke weg is om vast te houden aan verkeerde keuzes of situaties uit het verleden. En jezelf daarvoor emotioneel te straffen. Het vraagt namelijk jezelf in de ogen kijken – de realiteit zien – om vervolgens de moedige stap te nemen iets te doen met waar je je bewust van bent geworden. Het oordeel houd je op je plek. Het bewustzijn en de bereidwilligheid om daarmee aan de slag te gaan, brengt je vooruit.
Reflecteer, evalueer, groei met kracht en beweeg naar meer wijsheid. Elke ervaring brengt een nieuwe kans om te oefenen met zelfcompassie. Val gerust zo nu en dan terug in je oude valkuil. Het her-innert je eraan wat je te doen staat. En daarbij: 3 geslaagde momenten van zelfcompassie oefenen is altijd nog beter dan helemaal niets doen.
Wij gebruiken cookies om onze website en onze service te optimaliseren.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door uw Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een website of over verschillende websites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
Recente reacties