De reis van een held (7) – de donkere kant van ons bestaan
De reis van een held; de donkere kant van ons bestaan.
Wat gaat de fase over als we in de donkere kant van ons bestaan terechtkomen? De ongelukkige, wrede waarheid is dat sommige van onze slimste, knapste, meest hardwerkende en getalenteerde presteerders, de eersten zijn die in een depressie terechtkomen. De donkere nacht van ons bestaan is het moment waarop het lijkt dat al onze aangeboren capaciteit onvoldoende is. Het is dát moment in Die Hard dat John McClain, uitgeput en ontmoedigd, een agent vraagt om zijn vrouw te vertellen dat hij van haar hield. Het is het moment in The Wizard of Oz waarop Dorothy, opgesloten in de toren, het zand uit de zandloper ziet rennen. Lees ook: De reis van de held; over onze persoonlijke ontwikkeling
Verraad. Nederlaag. Verlies van hoop. We hebben in ons leven crisis nodig om het leven de kant uit te sturen die we voor onszelf wensen. Ik kan het niet mooier, vrolijker of optimistischer maken. Om te groeien is het nodig dat je de bodem gevoeld hebt. Als je nog nooit plat op je gezicht bent gevallen, heb je gewoon nooit het uiterste uit jezelf gehaald. Het enige dat de knop “groei” in uw hersenen activeert, is falen. No pain, no gain. De donkere kant van ons bestaan helpt ons naar het licht.
Stap 7: de donkere kant van ons bestaan – de crisis
De grot – als metafoor voor de donkere kant van ons bestaan – kan veel dingen vertegenwoordigen in het verhaal van de held: zoals een werkelijke locatie waar een vreselijk gevaar ligt of een innerlijk conflict dat de held tot nu toe niet heeft moeten doorstaan. Terwijl de held de grot nadert, moet hij de laatste voorbereidingen treffen voordat hij die laatste sprong in het grote onbekende maakt.
Bij de drempel van de binnenste grot kan de held opnieuw geconfronteerd worden met enkele van de twijfels en angsten. Dezelfde als die voor het eerst aan de oppervlakte kwamen bij zijn oproep tot avontuur. Hij heeft misschien wat tijd nodig om na te denken over zijn reis en de verraderlijke weg die voor hem ligt om de moed te vinden om door te gaan.
Deze korte adempauze helpt het publiek de omvang van de beproeving te begrijpen die de held wacht en escaleert de spanning in afwachting van zijn ultieme test.
De zevende stap in de reis van volwassenheid betreft de schaduwzijde van al je inspanningen. Wat als je enorm je best doet en het is niet genoeg? Als je ergens om geeft en het gaat niet de kant op die je wenst voor jezelf? Wat als…? We kunnen te maken hebben met tegenslagen, wanhoop, verraad of onmacht. Het kan zijn dat we het niet meer weten en verteerd worden door twijfel. Het kan voelen als het einde van de wereld.
Deze fase wordt wel ‘de donkere nacht van de ziel’ genoemd. Een soort existentiële crisis, die een pijnlijk dip vereist voordat je tot volledig bewustzijn komt. Als je deze ervaart en niet weet wat er gebeurt, kan het een angstige, onzekere periode zijn.
In mijn dagelijkse praktijk zie ik de fase die de donkere kant van ons bestaan vertegenwoordigt, op hele verschillende manieren tot uiting komen: ‘onverwachte’ relatieproblemen, financiële debacles, familieruzies en mensen die zich daadwerkelijk met depressieve klachten melden: ze hebben zo hun best gedaan, hard gewerkt en het was niet genoeg. Ze zijn van hun zadel gevallen en willen niets liever dan er meteen weer opspringen.
Alleen het lukt niet. Het is een plek die uiteindelijk zeer transformerend kan zijn. Maar dat is niet wat ik ze meegeef. Want natuurlijk hebben ze recht op hun eigen pad, hun eigen ervaringen hierin. Toen ik mijn eigen crisis in dit leven had, heb ik deze tot in de diepte gevoeld en daar de tijd voor genomen. Het was uiteindelijk – ondanks de verliezen en de pijn – bevrijdend maar dat voelde zo met terugwerkende kracht.
Hoe herken je deze fase? Er zijn eigenlijk best een aantal aanwijzingen die kenmerkend zijn voor deze fase. Hieronder noem ik er een aantal:
1. Je bent in de war omdat je het gevoel hebt dat je er nu ‘zou moeten’ zijn.
Dat is het geval met deze donkere kant – het komt meestal precies op het moment dat je alle reden hebt om tevreden te zijn. Wie herkent het dertigers dilemma hierin? Wat er gebeurt, is dat je ziet hoe de externe dingen je niet gelukkiger hebben gemaakt. Je illusies over wat er echt toe doet, staan op klappen. Het deel van jou dat nog steeds dingen van buiten achtervolgt om je vervuld te voelen, spat uiteen. Lees ook: met vallen en opstaan
2. Je voelt je overweldigend vastzitten of ‘verloren’.
Het gevoel van vastzitten komt meestal naar voren wanneer je de beperkingen die je jezelf oplegt, begint te herkennen. Je ‘verloren’ voelen betekent gewoon dat je niet langer leeft volgens het script dat je zelf hebt bedacht – je opent je voor een geheel nieuwe manier van leven en een totaal nieuw leven … natuurlijk voelt het alsof je niet weet waar je bent op weg.
3. Je begint steeds minder bezig met mensen te imponeren..
In plaats daarvan heb je meer aandacht voor écht contact. Je beseft dat er twee manieren zijn om met mensen om te gaan: proberen hun goedkeuring te krijgen door ‘beter’ te zijn dan zij, of proberen echt contact met ze te maken. Als je probeert indruk te maken op mensen die je leuk vinden, voel je je altijd leeg. Het is een zeer doordringend mechanisme dat het ego gebruikt om zichzelf te kalmeren wanneer de angst ontstaat om echt door een ander te worden gezien.
4. Je hebt angstige en irrationele gedachten
In de schaduw van jouw dagelijkse bestaan kun je last hebben van allerlei irrationele, storende gedachten. Je wordt je bewust hoezeer je ego jou bespeeld en hoe op deze manier je leven onder controle wordt gehouden.
5. Je heroverweegt jouw zienswijze ten aanzien van ‘succes’.
Daar waar je in je tienjaren succes nog synoniem laat lopen aan geld en roem, realiseer je je nu dat succes eigenlijk een hele andere betekenis heeft. Langzaam ontdek je dat rijkdom de wijsheid is die je verder helpt in jouw leven en dat succes staat of valt met de mate waarin jij je leven kunt vervullen met authenticiteit, integriteit en vertrouwen. Lees ook: we hebben anderen nodig!
6. Je begint te begrijpen waar mensen het over hebben.
Je krijgt langzaam maar zeker het besef dat de meerderheid van de mensen op een verdoofde, niet-verbonden automatische piloot leeft waarin veel, tot aan hun interesses en partnerkeuze toe, meer wordt gekozen op basis van wat de “maatschappij” verkiest en minder op basis van hoe ze zich echt voelen.
7. Je begint te herkennen en te voelen wat echt lijden is.
Ons vermogen om empathisch te reageren, neemt toe. Voorheen dachten we dat we konden voelen wat een ander voelt wanneer hij/zij lijdt. Nu kunnen we daadwerkelijk meevoelen. We staan meer open voor andermans lijden. Het resoneert meer en we willen daarin ook een hand uitreiken.
Casus vervolg:
De reis van Thomas om uit te vinden wat bij hem past en waar hij vervulling in gaat vinden, is op een punt gekomen dat Thomas vaker in de war is dan dat hij helderheid heeft over welk pad voor hem klaarligt. Toch is hij helder over één ding: zelfs de wiebeligheid van alles wat hij momenteel ervaart is beter dan de automatische piloot waarin hij zat. Thomas laat steeds vaker aan mensen zien in welk proces hij zit. Hij krijgt vele malen afkeurende, weinig empathische reacties maar het deert hem niet. Thomas is vastberaden. Ook al heeft hij last van allerlei irrationele angsten, hij wil dit proces voortzetten.
Als je aanvoelt dat je deze fase moet doorlopen om een bewuste staat van zijn te bereiken, kan het je helpen om een lijst je te maken van dingen die je graag doet als je het even niet meer ziet zitten. Als je inderdaad plat op je rug op de grond ligt en niet de energie hebt om overeind te komen. Vraag iemand om je te helpen en doe leuke dingen. Niet om jezelf af te leiden en niet te voelen wat je voelt, maar om weer energie op te doen.
Ga dansen. Breng een bezoek aan de dierentuin. Koop een ijsje. Speel een potje Skip-bo. Ga vrijen. Leen iemands hond en maak een strandwandeling. Voer de eenden in het park. Ik weet niet wat je gelukkig maakt. Maar jij wel. Maak een lijst: nu, vandaag. Beschouw het als een recept voor toenemende tevredenheid.
Recente reacties