Met vallen en opstaan

Met vallen en opstaan

De reis van een held (4)vallen & opstaan

In het eerste deel van deze reis  nam ik jullie – via Joseph Campbell’s ‘Hero’s Journey’ – bij de hand en reflecteerde ik op de eerste 3 stappen in het proces van volwassenheid. Niet alleen geschikt voor jongeren die de maatschappelijke status van volwassenheid hebben bereikt, maar juist ook voor hen die allang volwassen zijn. In de ogen van een ieder. Echter, zo nu en dan hobbels en daarbij behorende emoties, laten zien.

De eerste uitdaging in volwassenheid is de vraag of je in actie komt of juist onbeweeglijk op je plek blijft. Ga ik voor comfort of voor risico nemen? Nee, ik verantwoordelijkheid voor alles wat ik voel of laat ik mijn verdedigings-mechanismen het werk doen? Het is aan jou.

De tweede stap is de angst voelen die hand in hand gaat met in beweging komen. Ga je doen wat nodig is of geef je jouw leven uit handen aan datgeen wat je overkomt? Zeg je JA op de uitdaging?

De beloning van deze JA is dat je door je angsten heengaat en er achter komt dat je veel moediger bent dan je ooit had vermoed. In het aangaan van de uitdaging laat je je niet langer dicteren door verwachtingen van anderen, ben je reflectief op jezelf en wordt je je meer bewust van het pad dat je te bewandelen hebt.

We zijn inmiddels flink op weg in alles wat komt kijken bij volwassenheid. Ben je nog aangehaakt of zit het jou wel gebakken? Ben je nieuwsgierig of is je aandacht alweer ergens anders? Focus is een belangrijk aspect van in beweging komen en blijven. Weet je nog? Kinderen doen wat leuk is. Volwassenen doen wat nodig is…om het in hun leven leuk en plezierig te hebben.

Stap 4: de weg van vallen en opstaan

De held komt heftige beproevingen tegen op zijn/haar weg. Er vinden verschillende incidenten plaats die de held volledig uit het veld doet slaan. Ogenschijnlijk. De held lijkt kwetsbaar maar vertoont gaandeweg steeds meer groeimomenten. De held komt delen van zichzelf tegen waar hij/zij zich niet bewust van was en integreert deze. Dit is ook het moment waarbij de held ‘bovennatuurlijke’ hulp, die meestal gegeven is, begint te gebruiken.

De fase van “vallen en opstaan” is te eigenlijk een vorm van tussentijd; het is de kloof tussen waar je momenteel bent en waar je bestemming ligt. Ook al weet je niet precies, of nog helemaal niet, welke weg je te omarmen hebt. Deze weg tussen waar je bent en waar je naartoe wilt, vraagt om dagelijkse acties. Één stap, één keer per dag, één uur. Net zo lang tot je tot helderheid komt.

Hoe verhoudt dit pad zich specifiek tot volwassenheid? We zijn het er volgens mij wel over eens dat verantwoordelijkheid nemen een belangrijke rode draad is in het volwassen leven. Zonder verantwoordelijkheid, overkomt het leven je en gaat het met je aan de haal. In deze fase gaat het om op een evenwichtige manier verantwoordelijkheid te dragen te opzichte van onze intergenerationele overdracht. We mogen het gewicht dragen dat onze ouders, en hun ouders daarvoor, droegen en welke wij, als we hier geen verantwoordelijkheid voor nemen, weer doorgeven aan onze kinderen. Wat zijn die verantwoordelijkheden dan concreet?

1) Ons werkende leven. We moeten onszelf als volwassenen kunnen bedruipen. Daarom gaan we naar school en leren we onze behoeften uit te stellen. We moeten tenslotte eerst werken voordat we de beloning krijgen; diploma, salaris, waardering enzovoort. Wat we meestal niet meekrijgen in onze socialisatieboodschap, is dat het belangrijk is in ons volwassen leven, om datgene wat we doen ook met plezier te doen. We zijn tenslotte kind-af. Mijn vader wilde dat ik ging studeren, ik wilde naar het conservatorium. Hij zag daar geen brood in. Ik lag dwars en ging toch. Gelukkig kreeg ik niet veel tegenwerking van mijn vader. Hij kende me waarschijnlijk goed genoeg om te weten dat ik mijn eigen keuzes wilde maken. Maar hoe vaak kiezen we vanuit traditie, gewoonte, niet weten, geldperspectief of uit de wens gezien en erkend te worden. Zelden krijgen (of kregen inmiddels?) we mee dat we vooral datgene moesten doen wat ons plezier bracht of gelukkig maakte. De tijden zijn veranderd. Echter als ik om mij heen hoor hoe ouders het schooladvies van hun kind pogen te beïnvloeden, vrees ik nog steeds.

Ouders willen het beste voor hun kinderen. Maar is het beste ook wat ons in ons volwassen leven gelukkig maakt?! Als we geen plezier ontlenen aan wat we in ons professionele leven doen, komen we meer en meer in een controle modus terecht. Want wat als ik mezelf in de ogen kijk? Ik kijk weleens naar ‘ik vertrek’. Daarin kiezen volwassen mensen om de koers in hun leven te veranderen. De tendens van deze serie is dat ze ouders achterlaten die het moeilijk hebben en zich achtergelaten voelen (gechargeerd) terwijl de mensen die vertrekken, bijna allemaal meer plezier beleven in wat ze doen. Dat is toch waar het om draait?! Wat mij betreft is volwassenheid dus: ‘doen waar je blij van wordt of wees blij met wat je doet‘. En is dat niet het geval: sla een ander pad in. Verdien genoeg om je gezin te onderhouden en te leven. Maar laat geld een middel zijn en niet het gif dat langzaam jouw levensgeluk uitdooft.

Vanaf het moment dat Thomas zich bewust is van de weerzin tegen zijn baan, is hij gevoelig voor andermans professionele welzijn. Hij stemt steeds vaker af op ‘succesverhalen’ die gaan over mensen die zeggen energie te halen uit hun werk. En voelen dat het geld wat ze ermee verdienen, een aangename bijkomstigheid is. Het is niet hun primaire drijfveer. Thomas voelt wat hij niet wil maar heeft nog geen idee wat hij dan wel wil. Op een dag trekt Thomas de stoute schoenen aan en neemt een coach bij de hand. Een eerste, moedige stap.

2) Onze gezondheid. Of het nu gaat om de juiste partner tegen het lijf te lopen of ons door de dagen van het bestaan voortbewegen, onze gezondheid is een reflectie van wie we zijn. Geen ander aspect van ons zijn reageert zo direct op ons gedrag dan ons lijf. Of het nu gaat om eten, bewegen, zelfzorg, omgaan met emoties, gezond zijn is een voorwaarde om op alle gebieden in ons leven invloed te hebben. Volgens Hawaiiaanse ‘Huna’- magie slaan we onze negatieve, onbewerkte emoties op in ons lichaam. Emoties nestelen zich bijvoorbeeld in onze buik. Onverwerkte emoties kunnen dan een chronisch opgezette buik veroorzaken, buikpijn geven en/of je ontlasting beïnvloeden.

Als we volwassen willen zijn, is het onze taak onze pijn en alles wat daaraan gerelateerd is daadwerkelijk te ervaren. Pijn bestaat als een boodschap om iets te veranderen en wanneer we het negeren of onderdrukken, missen we de tekenen die onze meest vitale beslissing kunnen bepalen. Pijn is onze kans op een gezonder leven.

We willen allemaal overvloedige energie en een goede gezondheid. We willen aantrekkelijk zijn voor diegenen tot wie we ons aangetrokken voelen. Weet echter wel dat we aantrekken wat we uitstralen. Dus een energiek iemand trekt een energieke ander aan. Zo simpel is het. Het fysieke lichaam kan een deur zijn naar discipline, eerlijkheid en duidelijkheid. Als je je niet tot je eigen lichaam en geest aangetrokken voelt, ben je niet in lijn met je waarden. En daarmee verblijf je gedeeltelijk nog in je kind-zijn. Wat heb je daar emotioneel nog op te lossen? Gelukkig hebben we elke dag de kans om een stap in de richting in volwassen verantwoordelijkheid te nemen.

3) Onze relaties. We willen de liefde, de passie maar ook elkaars maatje zijn. Wanneer een relatie niet uitwerkt zoals we hadden verwacht, kunnen we een kinderlijke reactie hebben: we geven de schuld aan de ander, we geloven dat we niet goed genoeg zijn of we gaan op in ons verdriet. De realiteit ligt ergens tussen alle uitersten in: we trekken aan wie we op een bepaald moment zijn. Als we het niet in onszelf kunnen vinden, willen we het bij de ander halen. En dan worden we teleurgesteld. Dan is het jouw volwassen verantwoordelijkheid om je te focussen op jouw aandeel in het geheel. Volwassenheid betekent dat je stopt met excuses bedenken voor jezelf. Wees mild voor jezelf en ontwikkel tegelijkertijd meer zelfliefde. Vergeef jezelf en anderen voor de destructieve patronen waarin jullie jezelf en elkaar gevangen hielden. Voel wat er te voelen valt ( dus geen vermijding of wegdrukken) en kom in beweging. Onderneem actie: kijk jezelf diep in de ogen en wees eerlijk naar jezelf. Stel jezelf de vraag: wat heb ik van mezelf nodig om in de eerste plaats de ideale partner voor mezelf te worden. Let wel: er staat hier niet de perfecte partner.

Het is niet onwaarschijnlijk dat we een levenlang doen om onze eigen held te worden. En dat is prima zoals het is. Tenslotte is het pad de bestemming. Wat belangrijk is om je te realiseren, is dat je wakker wordt en je cape om je heenslaat. We kunnen enkel een staat van volwassenheid bereiken door groeiend bewustzijn. Zonder bewustzijn geen pad en zonder pad geen held. Je hebt jouw verantwoordelijkheid volkomen in eigen hand. Precies de staat van zijn waar volwassenheid over gaat.

De confronterende uitdaging

De confronterende uitdaging

De reis van een held (deel 1): wat maakt ons nou volwassen?

Waar hebben we het over als we het over volwassenheid hebben? Wanneer ben je eigenlijk volwassen en welke gedragingen en waarden horen daarbij? Oftewel; maatschappelijke volwassenheid krijg je cadeau op je 18de verjaardag. Want dan ben je voor de Nederlandse wet meerderjarig dus voor de vorm volwassen.

We moeten nu eenmaal een systeem hebben waarbinnen we kunnen duiden. Op 18 jarige leeftijd ben je oud en wijs genoeg om verantwoordelijkheid te nemen voor jezelf. Dat is zo ongeveer het adagio. En de waarheid is dat sommige 14 jarigen qua gedrag volwassen lijken terwijl 42 jarigen nog steeds alles buiten zichzelf leggen. Om maar iets te noemen.

Dus volwassenheid is niet uit te drukken in leeftijd. Het is veelal een ontwikkelingsproces. Wanneer ben je volledig ontwikkeld? Een menselijk brein kan een leven lang leren. En de ontwikkeling gaat ook een levenslang door. Het is in ieder geval niet zo dat je volwassen bent als je het gedrag van de generatie boven je hebt overgenomen. Maar wat is het dan wel?

 

De reis van de held

Joseph Campbell schreef ooit ‘A Hero’s Journey’. Een mythologisch verhaal (met veel invloeden van de archetypen van Jung) over de rijping van de mens waarin zij/hij evolueert van onbewust ‘slapend’ kind naar een bewuste ‘wakkere’ volwassene. Wiens leven in het teken staat van iets groters dan hem/haarzelf.

Dit werk van Campbell heeft o.a. model gestaan voor de film Star Wars maar ligt ook aan de basis van veel persoonlijke ontwikkelingsmodellen; zijn mythologische verhalen stellen de 12 stappen van groei en vooruitgang voor. En hebben, bijzonder genoeg, veel overeenkomsten met de Chakra’s die zeven basisniveaus van het menselijk bestaan ​​suggereren.

Op reis

De komende paar weken neem ik jullie mee op de 12 stappen die Campbell beschrijft. Zij vormen het framework van waaruit ik reflecteer op het proces van volwassenheid. Met de held als metafoor. De reis begint met het verlangen op avontuur te gaan, de uitdagingen die de held daarin tegenkomt. Aanvankelijk houdt angst de held tegen om in beweging te komen. Echter, uiteindelijk gaat hij/zij door deze angst heen en, neemt de hobbels die te nemen zijn, en committeert zich aan de reis.

Gaandeweg wordt de held op de proef gesteld, ontmoet hij/zij mensen die hem willen verslaan en ontmoet bondgenoten. Langs dit pad doorstaat een held  de beproeving – confrontaties of moeilijkheden die laat zien hoe moedig hij/zij echt is. De beproeving dwingt hen om hun ergste angsten onder ogen te zien. En wanneer ze dit overleven, is de gewone persoon een held en wordt hij beloond, meestal met kennis of inzicht. En het leven dat vervuld voelt.

De beloning is echter niet het einde van het verhaal. De held keert terug naar de gewone wereld waar de reis begon, getransformeerd door hun ervaring. Tenslotte deelt de herboren held wat ze op de reis hebben geleerd met anderen

Stap 1: De confronterende uitdaging

De held is in vele films iemand die vanuit onbewustheid, ongemakkelijkheid en redelijke naïviteit  sympathie oproept bij zijn omgeving. Op het moment dat in de omgeving namelijk de spanning oploopt of er een crisis dreigt, ontpopt de held zich – soms vanuit het niets – tot een daadkrachtig iemand. Iemand die gaat voor het goede.

De eerste uitdaging voor de volwassene: kom ik in actie of blijf ik op de plek waar ik ben en beweeg ik niet?

Waar we het met elkaar wel over eens kunnen zijn, is dat een volwassene iemand is die verantwoordelijkheid neemt voor zijn of haar acties en emoties. Om daar te komen, is bewustzijn nodig. Met bewustzijn komen keuzes en vanuit keuzes is de volwassene in staat om eigenaarschap te nemen hiervoor. En hierin ligt echter meteen de eerste uitdaging als volwassene: in hoeverre leef jij je illusies? Geloof jij bepaalde dingen over jezelf en je leven die jij voor waarheid houdt maar in werkelijkheid onderdeel zijn van je verdedigingslinie en je vasthoudt in ontkenning?

Bijvoorbeeld:

Thomas heeft een goede baan. Hij wordt gewaardeerd door zijn collegae en is goed in wat hij doet. Er is echter éen obstakel op de weg: hij vindt zijn baan saai en geestdodend. Thomas krijgt geen energie van zijn werk en sleurt zich elke dag weer door de dag heen. Toch vertelt Thomas zichzelf dat hij dankbaar mag zijn met wat hij ervoor terugkrijgt; een goed salaris, waardering en aanzien.

Thomas staat voor een uitdaging: wordt hij zijn eigen held of blijft hij op zijn plek en verroert zich niet? Thomas is nog niet zover dat hij zichzelf in de spiegel kijkt en zich realiseert waar hij in vredesnaam mee bezig is. Hij rationaliseert zijn gevoel erover weg en vindt van zichzelf dat ie niet zo moeilijk moet doen. Ik hoor je nu denken; ‘maar dat is toch hartstikke volwassen? Hij is zelfvoorzienend en gaat elke dag naar zijn werk?!” Dat klopt.

Echter, om een succesvolle volwassene te zijn, is het wenselijk om de kracht te vinden je negatieve emoties te zien. Deze onder ogen te komen en te erkennen. Wakker worden, goed je ogen uitwrijven en dan je bed uitstappen; de bereidheid hebben om toe te geven dat je anders wilt. Dat is de eerste stap, bovendien een krachtige. Trek je cape maar aan…



Stap 2: Het afwijzen van de uitdaging

Elke held heeft een moment waarop hij zich wil terugtrekken tijdens de roep naar het avontuur. De angst voor het onbekende zorgt ervoor dat hij of zij een stap achteruit doet en terug wil naar het oude vertrouwde. Slecht een kort moment.

Als je je  bewust bent van een gewenste verandering bijvoorbeeld omdat het de kwaliteit van je leven doet vergroten of  zorgen zouden wegnemen, maar je kunt jezelf niet motiveren om het te doen, is er meestal sprake van angst of van onduidelijkheid. Volwassen zijn betekent verantwoordelijkheid nemen en angst kan je weghouden van deze verantwoordelijkheid. Met andere woorden, als je weet dat een bepaalde actie of toewijding een positieve verandering in je leven zal veroorzaken, en die verandering is logischerwijs sterker dan de hoeveelheid pijn die ermee gepaard gaat, dan moet je vragen: waarom niet doe het? Nou, de waarheid is dat als je duidelijk genoeg bent over wat de uitdaging je gaat brengen, en denkt dat je het daadwerkelijk kunt bereiken, zal angst het enige zijn wat je niet in beweging zet.

Er zijn eigenlijk 3 levensgebieden waarin volwassenheid werkelijk tot uitdrukking komt;

1) Werk. Kun je jezelf (en anderen waar je verantwoordelijk voor bent) onderhouden?

2) Gezondheid. Neem je verantwoordelijkheid voor jouw lichamelijke en geestelijke welzijn? Zorg je goed voor jezelf?

3) Relaties. Ben je in staat een intieme relatie aan te gaan? Houd je van jezelf? Neem je verantwoordelijkheid voor jouw emoties? Ben je in staat verantwoordelijkheid te nemen voor hen die afhankelijk zijn van jou (je kinderen bijvoorbeeld)?

Bij het handhaven van duidelijkheid en het omgaan met angst als deze zich voordoet, is bewustzijn nodig.  En geloof me: als je probeert een fundamenteel aspect van je leven te veranderen, een aspect dat je naar een ander niveau van je leven zou brengen, is angst meestal de bewaker bij de poort. Je hebt het nodig om bij jezelf naar binnen te kijken en je hier van bewust te zijn. Er zijn veel krachtige manieren om met angst om te gaan, maar hier is een eenvoudige:

1) Visualiseer een glazen buis gevuld met water:

2) Stel je voor dat je glitters ziet schijnen in het water:

3) Blijf rustig en met aandacht kijken naar het water, net zo lang tot de glitters naar de bodem zijn gezakt.

Als je dit doet, bereik je een staat van helderheid  waarin je angst kan worden gezien voor wat het is: een mentale storm die kan worden waargenomen, zonder dat je deze poogt te controleren.  Wayne Dyer verwoordde het mooi; ‘een slangenbeet op zich is niet gevaarlijk. Het is het gif dat een tijd later door je bloed stroomt, wat ons bang maakt voor een slangenbeet’. En zo is het ook met angst. Angst op zich is niet gevaarlijk. Het zijn de gedachten die we koppelen aan deze angst, die ons op de plek houden. We creëren ons eigen gif en leggen onszelf lam.

Als je je emoties opmerkt en erkent zonder er door te worden gedomineerd, ben je op weg om deze te reguleren. Je bent mét je emoties in plaats van dat je je emoties bent. En emotionele controle, het vermogen om het juiste gedrag te kiezen, ongeacht de tijdelijke “gevoelens”, is een belangrijke wegwijzer naar rijping. Een kind doet wat leuk is. Een volwassene doet wat nodig is. Als je het verschil niet begrijpt, zul je je hele leven in een onrijpe staat leven, gecontroleerd door mensen die de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van volwassenheid hebben aanvaard.

De keuze is aan jou. Hieronder staan een aantal vragen die je jezelf kunt stellen in relatie angst:

1) Wat zijn 3 voordelen van in actie komen in dit stadium in je leven?

2) Op welke manier heeft dit mogelijk impact op je energieniveau en je gezondheid?

3) Kun je iets noemen wat jouw relaties met anderen krachtiger en liefdevoller zou maken?

4) Kun je je voorstellen dat dit invloed heeft op je werkleven en je financiële situaties? Fantaseer daar eens over…

5) Waar heb je angst voor als het gaat om commitment of in beweging komen?

6) Is deze angst reëel? Zo ja, hoe weet je dat zo zeker?

7) Op welke momenten in het verleden had je soortgelijke angsten? Welke conclusies heb je daaruit getrokken?

Stap 3: Het accepteren van de uitdaging

In dit stadium komt de held een bereisde, ervaren passant tegen die hem of haar training, uitrusting of advies geeft dat op de reis zal helpen. De held reikt naar binnen en boort een bron van moed en wijsheid aan.

In dit stadium van volwassenenheid zijn we ons bewust van de noodzaak om ons te ontwikkelen. We vatten de moed om onze angsten en tegenstrijdige emoties onder ogen te komen en beginnen aan de reis. Deze stap is van cruciaal belang om de volwassen man of vrouwen te worden die daadwerkelijk dromen kan afstemmen met de realiteit. Acceptatie van verantwoordelijkheid is de scheidslijn tussen jeugd en volwassenheid. We erkennen onze omstandigheden en onze opvoeding, maar laten ons er niet langer door beperken. We zijn voldoende introspectief om onze geconditioneerde zelf te onderzoeken en te beslissen wat we daarmee willen. Gebruiken we ze als levenslessen of laten we ons er door dicteren? Kiezen we voor ons eigen pad of voor het pad dat ons is toebedeeld tijdens ons opgroeien? Zijn we in staat om verwachtingen te weerstaan?

Voor alle helderheid; wij zijn niet onze acties. Wij zijn niet onze geschiedenis. Noch zijn we onze gevoelens, of die kleine, kritische stemmen in ons hoofd. Maar dit alles beïnvloedt ons wel op ons pad naar een volwassen leven en vragen heldendom als we vervulling in dit leven willen vinden.Kinderen geven anderen voornamelijk de schuld van wat ze voelen en doen. Volwassenen nemen een andere route. “Je laat me zus of zo voelen” is een veelgehoorde opmerking, of zus of zo nu positief of negatief is. Hoewel we in intieme vriendschappen of zelfs meer informele relaties enige verantwoordelijkheid nemen voor de invloed van onze acties op anderen, weten we ook dat deze woorden soms manipulaties zijn; pogingen om schuldgevoelens of schaamte op te wekken. Wees eigenaar van hetgeen je voelt. Het is van jou en van niemand anders. Niemand kan jouw gevoel op zich nemen, kan jou redden van wat jij voelt. Anderen kunnen hooguit met empathie reageren en je steunen in wat jij voelt. Als kind wachten we op anderen om ons troost of steun en te geven. Als volwassenen moeten we ons realiseren er geen redders bestaan. We zijn de held van ons eigen volwassen leven.

Jouw heldenreis begint op het moment dat je je realiseert dat jouw potentieel alle ruimte krijgt op het moment dat je verantwoordelijkheid neemt voor wat je voelt.

Thomas gaat nog steeds met tegenzin naar zijn werk. Op een dag ontmoet hij iemand via een vriend. Deze man vertelt, volkomen uit het niets, dat hij zijn leven bij de bank ingeruild heeft voor iets wat hij voelde te moeten doen; zijn gave als helderziende verder te ontwikkelen. Nadat Thomas alle oordelen in zijn hoofd heeft aangehoord, hangt hij uiteindelijk – aangestoken door het enthousiasme waarop de man vertelt – aan zijn lippen. Hij voelt zich vooral aangeraakt in de manier waarop deze man hem meeneemt in zijn proces; de onzekerheid, de moed, de tegenwerking van zijn omgeving. Thomas verwondert zich over de kwetsbaarheid die er mag zijn. Dat alles vertelt hij met zoveel krachtige energie, dat Thomas die avond naar huis gaat en zichzelf de vraag stelt: Wat als…?

Volgende week:

  • stap 4: de weg van vallen en opstaan
  • stap 5: de kracht van bondgenoten
  • stap 6: de confrontatie met het kwaad en weg van mislukking